မိုင္းေမာ(၁)
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း ကိုေတြ႕ရွိျခင္းမွာ၊ မိုင္းေမာကိုဦးတည္ရွာေဖြ၍ေတြ႕ခဲ႕ရျခင္းမဟုတ္။ ၁၉၆၅ခုေလာက္က ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္တစ္၀ိုက္တြင္ရွိသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမ်ားကို ေကာင္းကင္ ဓာတ္ပုံထဲ၌ ၾကည့္ရႈေဖာ္ထုတ္ေလ့လာရင္း (ျမင္စိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္ႏွင့္ မကၡရာ(၁) ပင္လယ္ၿမိဳ႕မ်ား) ပင္လယ္ၿမိဳ႕၏အေနာက္ဘက္ ေတာင္ေျခရင္း၌ ယိုယြင္းပြန္းတီးေနၿပီျဖစ္ေသာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာႀကီးတစ္ ခုကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံထဲ၌ ေတြ႕ရွိခဲ႕ျခင္းျဖစ္ေပသည္။
ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္သည္ သမိုင္းသုေတသီတို႕ ေျမျပင္ေပၚ၌ အထပ္ထပ္ေလ့လာၾကည့္ရႈခဲ႕ ၾကၿပီးျဖစ္သည့္ ေဒသတစ္ခုလည္းျဖစ္သည္။ ေရွးေဟာင္းသမိုင္းစာေပႏွင့္ ေက်ာက္စာအေထာက္ အထားမ်ားအရလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ေဒသတစ္ခုျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္ ကို သမိုင္းသုေတသီတို႕စိတ္၀င္စားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ (၁၉၅၆)ခုႏွစ္ေလာက္တြင္ သမိုင္းသုေတသီတုိ႕ ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္ရွိ ျမစ္သား(၁၁)ခရိုင္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို ရွာေဖြစူးစမ္းရာတြင္ ဤမိုင္းေမာၿမိဳ႕ ေဟာင္းေနရာကိုလည္း ေတြ႕ရွိခဲ႕ဖူးသည္ဟု သိရသည္။ သုိ႕ရာတြင္ တစ္စြန္းတစ္စကိုသာေတြ႕ရွိၿပီး ပုံသဏၭာန္ကိုမေဖာ္ႏိုင္ခဲ႕။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းပင္မထင္ခဲ႕ၾကေပ။
၁၉၂၅ခု ေက်ာက္ဆည္ဒီးစႀတိတ္ေဂဇက္တီးယားတြင္ မိုင္းေမာအေၾကာင္းတစ္စိတ္တစ္ေဒသ ပါရွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္ဆည္ေဒသသည္ ေရွးကပင္ဆည္ေျမာင္းတာတမံမ်ား ထြန္းကားခဲ႕သည္။ ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား၊ အမ်ားအျပားတည္ရွိခဲ႕ဖူးသည္။ မကၡရာ၊ ျမင္းစိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္၊ ပင္လယ္၊ ေညာင္လွႏွင့္ မိုင္းေမာတို႕တည္ရွိသျဖင့္ သမိုင္းေၾကာင္းႂကယ္ေသာ ေဒသတစ္ခုျဖစ္သည္ဟု မိုင္းေမာအမည္ကိုပင္တစ္ေနရာတြင္ ေဖာ္ညႊန္းထားသည္။ (ေဂဇက္တီးယား-စာမ်က္ႏွာ-၁)။
တစ္ဖန္မိုင္းေမာဟူေသာ က်ယ္၀န္းၿပီး တံတိုင္းအကာအရံရွိသည့္ ခံတပ္ၿမိဳ႕တစ္ခုလည္း ေက်ာက္ဆည္ဒီးစႀတိတ္၏ေတာင္ပိုင္း၌ရွိသည္။ မွန္နန္းရာဇ၀င္၊ ကုန္းေဘာင္ရာဇ၀င္မ်ား၌ မိုင္းေမာ အေၾကာင္းပါရွိျခင္းမေတြ႕ရ။ သို႕ရာတြင္ မေရမရာသည့္ အရပ္ေျပာအရ၊ ရွမ္းမင္းတစ္ပါးအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ဖူး သည္ဟု မိုင္းေမာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဖာ္ျပထားခ်က္တစ္ခုကိုထပ္မံေတြ႕ရွိရျပန္သည္။ (ေဂဇက္တီးယား-စာမ်က္ႏွာ-၂၅)
ေက်ာက္ဆည္ေဒသတြင္ ရွမ္းမ်ားေနထိုင္မႈကို ေဖာ္ညႊန္းရာ၌ တစ္ဖန္ဤသုိ႕ေတ႕ြရွိရျပန္သည္။ မိုင္းေမာ၊ မိုင္းပန္-စသည့္အမည္မ်ားမွာ ရွမ္းအမည္မ်ားျဖစ္ဟန္ရွိသည္။ ရွမ္းျပည္ႏွင့္ေက်ာက္ဆည္ ေဒသမွာဆက္သြယ္မႈရွိေပသည္။ ၁၄ရာစုႏွစ္တြင္ ျမင္စိုင္း၊ မကၡရာ၊ ပင္လယ္ၿမိဳ႕မ်ား၌ ရွမ္းမင္းမ်ား ရွိေနၾကျခင္းႏွင့္ ၁၈ရာစုႏွစ္တြင္လည္း မိုင္းေမာရွိေနသည္ဟုေဖာ္ျပထားျပန္သည္။ (ေဂဇက္တီးယား-၃၃)
(၁၈)ရာစု ႏွစ္ပိုင္းထက္ေစာ၍ (၁၄)ရာစုက တည္ရွိခဲ႕သည့္ ျမင္စိုင္း၊ မကၡရာ၊ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ မ်ား၏အေၾကာင္းမ်ားမွာ ျမန္မာ့သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား၌ ပါရွိေနသည္ကိုေတြ႕ရွိရေပသည္။ ေဖာ္ျပပါ ၿမိဳ႕မ်ားအားလုံးထက္ ႀကီးသည့္ပို၍ခိုင္ခံ႕သည့္ မိုင္းေမာအေၾကာင္း တစ္လုံးတစ္ပါဒမွ် မပါရွိျခင္းမွာ အံ႕ၾသဖြံယ္ျဖစ္ေနသည္။ သုိ႕ျဖစ္၍ မိုင္းေမာသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ မကၡရာ၊ ပင္လယ္၊ ျမင္စိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္တို႕ထက္ေစာသည္ဟုပင္ ဆိုခ်င္ပါသည္။ သုိ႕ရာတြင္မိုင္းေမာကို ေသခ်ာစြာ စနစ္တက်တူး ေဖာ္ျခင္းျပဳၿပီးမွသာ အခိုင္အမာေျပာဆိုႏိုင္ၾကေပမည္။
ရွင္းရွင္းဆိုရလွ်င္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းသုိ႕မဟုတ္ အရာေဟာင္းႀကီးရွိခဲ႕ဖူးသည္ကို သိရွိၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ သုိ႕ရာတြင္ ဤမိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ မည္သည့္သုေတသီတုိ႕မွ အေထာက္အထားရွာေဖြ၍ မွတ္တမ္းတစ္ေစာင္တစ္ဖြဲ႕ ျပဳစုထားခဲ႕သည္ကို မေတြ႕ရေသးေပ။ မည္သုိ႕ ေသာပုံသဏၭာန္ရွိသည္ စသည္ျဖင့္ ေဖာ္ညႊန္းခဲ႕ျခင္းမေတြ႕ရေပ။
သုေတသီမ်ားအေနျဖင့္လည္း ဤေဒသ၌ ပိုမို၍ထင္ရွားစြာေတြ႕ႏိုင္သည့္ ျမင္စိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္၊ ပင္လယ္(မကၡရာ-၁)ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို စူးစမ္းျခင္း၊ ပုံထုတ္တိုင္းတာမွတ္တမ္းတင္ျခင္း စသည္ျဖင့္ ေလ့လာေစ့ငုရန္ စိတ္ေစာေနၾက၍ေလာ မေျပာတတ္ေပ။ မိုင္းေမာကိုစာေရးသူသည္ ျမန္မာ့ၿမိဳ႕ ေဟာင္းရာမ်ားကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံမ်ားမွ ေလ့လာျခင္း၁၉၆၈ခု၊ စာတမ္းအမွတ္(၁)တြင္စတင္ တင္ျပခဲ႕ပါသည္။ ပုံသဏၭာန္ေျမပုံမွ်ျဖင့္သာ ေဖာ္ျပၿပီး ၿမိဳ႕ရိုး၊ က်ဳံးမ်ား၏လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၀န္းက်င္ႏွင့္ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း၊ ဓာတ္ပုံထဲ၌ ေတြ႕ရွိ ခ်က္မွန္သမွ်ကို လုံေလာက္ျပည့္စုံစြာ မေဖာ္ျပမိခဲ႕သျဖင့္ ဟာကြက္ရွိေနေပသည္။
မိုင္းေမာဆိုသည့္အမည္နာမ
သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ မိုင္းေမာဆိုသည့္အမည္ပါရွိသည့္ ေခတ္ႀကီးတစ္ေခတ္ရွိခဲ႕သည္ မဟုတ္ေပ။ သို႕ရာတြင္ ဤမိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း အရာႀကီးမွာ ဧရိယာပမာဏအေနျဖင့္လည္း ေရွးေဟာင္းေခတ္ပိုင္းပို၍ က်သည့္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္မ်ဳိးျဖစ္ေနျခင္းႏွင့္ ပြန္းတီးယိုယြင္းမႈ အေျခ အေနမွာလည္း ႏွစ္ပရိေစၦရွည္ၾကာမႈကို ေထာက္ကူေနျခင္းေၾကာင့္ အလြန္စိတ္၀င္စားခဲ႕ရေပသည္။
မိုင္းေမာဆိုသည့္အမည္မွာ ၄င္းၿမိဳ႕ေဟာင္းအရာ၏အတြင္း၌ လုံးလုံးလ်ားလ်ားတည္ရွိသည့္ ဥႏၷဲပုတ္ႏွင့္ မိုင္းေမာဟူေသာေက်းရြာႏ်စ္ခုအနက္ပို၍ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္းပိုင္း၊ ဗဟိုက်သည့္မိုင္းေမာ ရြာကေလးကိုအမွီျပဳၿပီး မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း- ဟူ၍ပင္ မွည့္ေခၚထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။ သမိုင္းလာ အမည္ကား မဟုတ္ပါေခ်။
မိုင္းေမာ၏၀န္းက်င္၌ နတ္လႊဲ၊ ျမနဒီ၊ ထီးလိုင္၊ ထား၀ယ္အင္း၊ ေရႊေလာင္း၊ ရခိုင္ႀကီး၊ ၿမိဳ႕တြင္း၊ ေတာင္ေတာ္စသည့္ ေက်းရြာမ်ားရွိေလသည္။
၄င္းေဒသတြင္သမိုင္းလာအမည္ႏွင့္ အနီးစပ္ဆုံးေသာ ေက်းရြာအမည္မွာ ထီးလိုင္ရြာျဖစ္ သည္။ ထီးလိုင္သည္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏အေရွ႕ဘက္စူးစူး(၁၀)မိုင္ခန္႕တြင္ရွိသည္။ လမ္းအတိုင္း သြားလွ်င္(၁၂)မိုင္ (၁၃)မိုင္ခန္႕သြားရသည္။
ထီးလိုင္သည္ ေပေပါင္း ၅၃၀၀ေက်ာ္ရွိသည့္ ၀ါးဘိုးေတာင္ေျခရင္းတြင္ရွိသည္။ ၀ါးဘိုးေတာင္ ႏွင့္ ၄င္း၏အေနာက္ဘက္ရွိေပ ၂၀၀၀ေက်ာ္ခန္႕ျမင့္သည့္ အျခားေတာင္တန္းတစ္ခုတုိ႕၏ အၾကားရွိ ခ်ဳိင့္၀ွမ္းထဲ၌တည္ရွိသည္။ ျပန္႕ပ်ဴးက်ယ္၀န္းသည့္ အေနအထားမရွိ။ သုိ႕ျဖစ္၍ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအရာႏွင့္ အနီးဆုံးျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာ၏ဗဟိုခ်က္တြင္ တည္ရွိေနသည့္ မိုင္းေမာရြာကေလးကိုအမွီျပဳၿပီး မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းဟူ၍ပင္ မွည့္ေခၚထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။ သမိုင္းလာအမည္ကား မဟုတ္ပါေခ်။
ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ပုံသဏၭာန္ႏွင့္လက္ရွိအေျခအေန
အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ရွိသည္။ ဓာတ္ပုံမ်ားေပၚ၍ေတြ႕ရွိၿပီးသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားအားလုံးတြင္ (၀တီးၿမိဳ႕ေဟာင္မွအပ) အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္အျဖစ္ႏွင့္ အလြန္ပီျပင္သည့္ၿမိဳ႕ ေဟာင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းထက္လည္း ပို၍၀ိုင္းသည္။ ေ၀သာလီ၊ ဓည၀တီ (မဟာမုနိ)သာဂရ(ထား၀ယ္)တို႕ထက္လည္း ပို၍၀ိုင္းသည္။ ၀တီးပင္လွ်င္ အ၀ိုင္းဆုံးျဖစ္သည္ဟု ဆိုေစကာမူ၊ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္တြင္ အနည္းငယ္ခၽြန္းလ်က္ ရွိေခ်ေသးသည္။
သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ေျမာက္ဘက္၌ကားၿပီး ေတာင္ဘက္၌အနည္းငယ္ရွဴးသြား သည္။ အလြန္သိသာသည္။ သုိ႕ရာတြင္မိုင္းေမာမွာ ထိုသို႕မဟုတ္၊ အေရွ႕၊ အေနာက္အခ်င္းမွာ အနည္းငယ္ရွည္ၿပီး၊ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္အခ်င္းမွာ အနည္းငယ္တိုသည္။ သုိ႕ရာတြင္ ပီျပင္ေသာအ၀ိုင္း ပုံသဏၭာန္ကိုေဆာင္သည္။
ေကာင္းကင္ဓာတ္မွ ဖတ္ရႈေထာက္ကူမႈမပါဘဲ ေျမျပင္ေပၚ၌သာ အရာေဟာင္းကိုဦးတိုက္ရွာ ေဖြမည္ဆိုပါက အခ်ိန္တိုတိုအတြင္း ဤမွ်ခရီးေရာက္ လြယ္ကူႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ရာအေကာင္းဆုံးအခ်က္မွာ ၿမိဳ႕ရိုးသုံးထပ္ျဖစ္ေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အျပင္ထပ္ၿမိဳ႕ရိုး၀ိုင္းႀကီးအတြင္း၌ စဂုဂံတစ္ထပ္အတြင္းဆုံးတြင္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ၿမိဳ႕ရိုးတစ္ထပ္ရွိ ေနျခင္းတုိ႕ပင္ျဖစ္သည္။ စတုဂံ၏ (အလယ္)ထပ္မွာ မ်ားစြာမထင္ရွားလွ၊ သုိ႕ရာတြင္အတြင္းဆုံးႏွင့္ အျပင္းဆုံးအပုိင္း၂ထပ္မွာ အလြန္ ထင္ရွားေပသည္။ အလယ္စတုဂံထပ္မွာေရးေရးသာ က်န္ေတာ့သည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ဓာတ္ပုံ၌ဖတ္ရႈေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ႕ေစကာမူ ဆက္လက္၍ေျမျပင္၌ စူးစမ္း မႈမျပဳႏိုင္ခဲ႕။ စာေရးသူမႏၱေလးသို႕ တာ၀န္အရေျပာင္းေရႊ႕ရသည့္အခါ ၁၉၇၇ခုႏွစ္မွပင္ အခြင့္ႀကဳံ ႀကိဳက္သျဖင့္ သြားေရာက္စူးစမ္းေလ့လာခဲ႕ရသည္။ စိတ္ထဲ၀ယ္ မေဖာ္ျပႏိုင္သည့္ အံ႕ၾသမႈ၊ ၀မ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးမႈျဖစ္ခဲ႕ရသည္။ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ ေနရာအႏွံ႕အျပားၿပိဳပ်က္ယိုယြင္း လ်က္ရွိေစကာမူ က်န္အပိုင္းမ်ား၌ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ား အမ်ားအျပားက်န္ေနဆဲရွိေနသည္ကို ေတြ႕ရေသာ ေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။ မူလက ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံမ်ားဖတ္ရႈၿပီး ဤၿမိဳ႕ရိုး၏ ပုံသဏၭာန္ကို ျမင္ေတြ႕ ထားခဲ႕ျခင္းမရွိဘဲ၊ ဓာတ္ပုံျဖင့္ မဟုတ္ဘဲ၊ ေျမျပင္၌တေကာက္ေကာက္ေလွ်ာက္၍ ရွာေဖြပါက အကြက္ေစ့ေအာင္ ၿမိဳ႕ရိုးေဟာင္းရာကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္အံ႕ မထင္ပါ။ ဓာတ္ပုံထဲ၌ေလ့လာၿပီး (၁၀)ႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာမွပင္ ေျမျပင္ကြင္းဆင္းေလ့လာႏိုင္ေပသည္။
မိုင္းေမာ၏တည္ေနရာ
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ေျမာက္ဘက္လတၱီတြဒ္(၂၁)ဒီဂရီႏွင့္ (၁၇)မိနစ္ခန္႕ႏွင့္ အေရွ႕ဘက္ ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ (၉၆)ဒီဂရီ (၁၂)မိနစ္ခန္႕တြင္တည္ရွိသည္။ ျမစ္သားၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပါ၀င္သည္။ ကားလမ္းျဖင့္သြားလွ်င္ ရန္ကုန္မႏၱေလးကားလမ္းေဘးရွိ ကူမဲၿမိဳ႕မွ ပန္းေလာင္ေခ်ာင္းကို ေျမွာင္၍ အေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႕(၅)မိုင္ခြဲခန္႕ လိုက္သြားလွ်င္ နတ္လႊဲတူးေျမာင္း အနီးရွိမိုင္းေမာရြာသို႕ ေရာက္ ႏိုင္ေပသည္။ ယခင္က ကားျဖင့္သြားရန္ မလြယ္ကူလွ။ ယခုမူ ဆည္စီမံကိန္းေဒသအတြင္း က်ေရာက္ လ်က္ရွိေနသျဖင့္ လမ္းၿဖိဳင္ၿဖိဳင္ျဖဴးလ်က္ရွိၿပီ။ စူးစမ္းေလ့လာမႈျပဳရန္ စာေရးသူအေခါက္ေခါက္ အခါခါ သြားခဲ႕စဥ္က ဆိုးလိုက္သည့္လမ္း ေႏြဆို ဖုန္တေထာင္းေထာင္း မိုးဆို ရုန္းလိုက္ရသည့္ဗြက္။ တံတားအိုမ်ားကို ကားျဖင့္ေက်ာ္ျဖတ္ရာ၌လည္း က်ဳိးက်မည္စိုးသျဖင့္ သတိျပဳရေသးသည္။
ခရီးစဥ္
မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္မိုင္(၅၀)ကြာေ၀းသည့္ ကူမဲၿမိဳ႕မွ အေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႕၀င္ရသည္။ ထိုစဥ္ကေႏြရာသီ၌ လွည္းလမး္ေၾကာင္းအတိုင္း ကားျဖင့္သြားေရာက္ႏိုင္သည္။ ကားျဖင့္သြားေရာက္ ႏိုင္သည္ဆိုေစကာမူ လမ္းၾကမ္းခရီးျဖစ္၍ ဘီး(၄)ဘီးစလုံး၏အားျဖင့္ (၄တ့နနူ ီမငလန)အသုံးျပဳႏိုင္ သည့္ခရီးၾကမ္းသုံးဂ်စ္ကား၊ လင္းရိုဘာကားမ်ဳိး၊ သို႕မဟုတ္ ခရီးၾကမ္းသြား ကားမ်ဳိးျဖင့္သာသြားသင့္ သည္။
သြားသည့္အခါတြင္ လွည္းလမ္းေၾကာင္းအလယ္၌ မို႕ေမာက္ေနသည့္ ေျမမ်ားကိုလိုအပ္လွ်င္ ၿဖိဳႏိုင္ရန္ ေပါက္တူး၊ ေဂၚျပားစသည္မ်ားကိုလည္း ယူသြားသင့္ေပသည္။ ထိုစဥ္ကေႏြရာသီဆိုေစကာ မူ တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ တူးေျမာင္းမ်ားမွ အခါမလပ္ လယ္မ်ားသုိ႕ ေရသြင္းစိုက္ပ်ဳိးလ်က္ရွိသည့္ ဆည္ေရေသာက္ေဒသမ်ားျဖစ္သျဖင့္ လမ္းေပၚ၌ ဗြက္ေပါက္လ်က္ရွိေသာ ေနရာတခ်ဳိ႕ရွိေပသည္။ တခ်ဳိ႕ဗြက္မ်ားမွာ ကားပင္မရုန္းႏိုင္။ စာေရးသူသြားစဥ္ တစ္ခါတုန္းက ကားနစ္သျဖင့္ အနီးအနားရွိ ထြန္စက္တစ္စီးကဆြဲတင္ေပးရသည္။ ထြန္စက္အခန္႕သင့္မေတြ႕လွ်င္ ဒုကၡ။
ကားျဖင့္သြား၍မျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ လွည္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေျခက်င္ျဖစ္ေစ သြားေရာက္ႏုိင္သည္။ မိုးတြင္း၌မူကား ဗြက္ထူသျဖင့္ ကားျဖင့္လုံး၀သြား၍ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေပ။ စာေရးသူအေနျဖင့္ ကားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ေျခက်င္ျဖင့္လညး္ေကာင္း၊ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းကို စူးစမ္းရန္သြားေရာက္ခဲ႕ဖူး၏။ ေျခက်င္သြားလွ်င္မိုင္းေမာ၌ ညအိပ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေဟာင္းကိုစူးစမ္းေလ့လာဖို႕ လိုေပသည္။
၀န္းက်င္ေက်းရြာမ်ား
ကူမဲမွထြက္လွ်င္ တစ္မိုင္သာသာမွ်ေလာက္တြင္ ကဆြန္ရြာကေလးသို႕ေရာက္ရွိသည္။ ထိုမွ တစ္ဖန္တစ္မိုင္သာသာခန္႕သြားလွ်င္ မယ္ဇလီပင္သာရြာသုိ႕ ေရာက္သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ခရုတုတ္ရြာ ကိုျဖတ္ေက်ာ္၍ လွည္းလမ္းၾကမ္းအတိုင္း သြားရသည္။ ခရုတုတ္ေက်းရြာမွ အေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႕ သြားလွ်င္ လွည္းလမ္းသည္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေျမာက္ဘက္ၿမိဳ႕ရိုးကိုေဖာက္၍၀င္သည္။ (ေျမပုံ။ အမွတ္(၇)ျပထားသည့္ေနရာရႈ)။
စာေရးသူသြားစဥ္အခါက ေျမာက္ဘက္ၿမိဳ႕ရိုးမွ ေဖာက္၀င္ခဲ႕သည္ကိုမသိလိုက္ပါေခ်။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာ အတြင္းရွိ ဥႏၷဲပုတ္ရြာႏွင့္ မေ၀းလွသည့္ မိုင္းေမာရြာသို႕ ဆိုက္ဆိုက္ၿမိဳက္ၿမိဳက္ေရာက္ ေတာ့မွပင္၊ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းထဲေရာက္ေနႏွင့္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္းသိရေတာ့သည္။ အျပန္ခရီးက်မွပင္ အလာတုန္းက လမ္းမွျဖတ္၀င္ခဲ႕သည့္ မိုင္းေမာ၏ေျမာက္ဘက္ၿမိဳ႕ရိုးကို ထပ္မံေလ့လာခဲ႕ရေပသည္။
ယခုအခါမိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းသို႕ သြားေရးလာေရးခရီးလမ္းမွာ ေျဖာင့္ျဖဴးလ်က္ရွိေလၿပီ။ လမ္းေဟာင္းမွမဟုတ္ဘဲ ကူမဲ၏ေတာင္ဘက္ကင္းတားဆည္လမ္းမွတစ္ဆင့္ ၀င္လွ်င္မိုင္းေမာသို႕ လြယ္ကူာ ၀င္ႏိုင္ေပၿပီ။
ၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္းမွေက်းရြာမ်ား
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း လုံးလုံးလ်ားလ်ားက်ေရာက္သည့္ေက်းရြာ ၂ရြာမွာ ဥႏၷဲပုတ္ရြာႏွင့္ မိုင္းေမာရြာတုိ႕ျဖစ္သည္။ ဥႏၷဲပုတ္မွာ အိမ္ေျခ(၁၀၃)ခန္႕ရွိၿပီး မိုင္းေမာမွာ အိမ္ေျခ(၂၆)မွ်သာ ရွိသည့္ ရြာငယ္ကေလးျဖစ္သည္။ မိုင္းေမာရြာကေလးမွာ မန္က်ည္းပင္မ်ားႏွင့္ အရိပ္အာ၀ါသေကာင္းသည္။ အိမ္ေျခက်ဲသည္။ ဥႏၷဲပုတ္ႏွင့္မိုင္းေမာရြာ ၂ရြာမွာ နီးကပ္ေသာ္လည္း နတ္လႊဲေျမာင္းက ျခားလ်က္ရွိ သည္။ နတ္လႊဲေျမာင္းတြင္လွည္းႏွင့္ကားေကာင္းစြာ သြားႏိုင္သည့္ခိုင္ခန္႕ေသာ အုတ္တံတား တစ္ခုျဖတ္ကူးထားသျဖင့္ လြယ္ကူစြာသြားႏိုင္ေပသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္တြင္ ကန္ဆြယ္ရြာရွိသည္။ ကန္ဆြယ္ရြာမွာ ၿမိဳ႕ရိုး ကိုၿဖိဳ၍အတြင္းတစ္၀က္၊ အျပင္တစ္၀က္ျဖတ္၍ တည္ထားသည့္ရြာျဖစ္သည္။ သုိ႕ျဖစ္၍ ၿမိဳ႕ေဟာင္း အတြင္းလုံးလုံးလ်ားလ်ား က်ေရာက္သည့္ေက်းရြာအျဖစ္ ေဖာ္ျပမထားျခင္းျဖစ္သည္။ ကန္ဆြယ္ရြာ သည္ၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ က်ေရာက္သည့္အပိုင္းထက္ ၿမိဳ႕အျပင္၌ က်ေရာက္သည့္အပိုင္းက ပို၍စည္ပင္ၿပီး အိမ္ေျခလည္းမ်ားသည္။ (အေရွ႕ကန္ဆြယ္အိမ္ေျခ (၇၅)-အေနာက္ကန္ဆြယ္ အိမ္ေျခ၂၄)။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္ၿမိဳ႕ရိုး၏ (အေနာက္ဘက္ပိုင္းတြင္ ေညာင္ပင္သာရြာ ကေလးႏွင့္ ေတာတြင္းရြာတုိ႕ရွိၾကသည္။ ရြာ၂ရြာမွာ ဆက္မည္ျဖစ္ေန၍ ေတာတြင္ေညာင္ပင္သာဟု ေခၚသည္။ ဤရြာမ်ားမွ လွည္းလမ္းအတိုင္း ၃ မိုင္ခန္႕သြားလွ်င္ ၿမိဳ႕တြင္းရြာသို႕ ေရာက္ႏိုင္သည္။ ၿမိဳ႕တြင္းရြာမွာ အမည္ႏွင့္လိုက္ေအာက္ပင္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ၿမိဳ႕ရိုးခြင္အတြင္း၌ တည္ရွိသည့္ ရြာကေလးပင္တည္း။
ကူမဲမွ မိုင္းေမာသို႕ သြားေသာလမ္းေဟာင္းခရီးတေလွ်ာက္၌ ေရွးေဟာင္းဘုရားပုထိုးပ်က္မ်ား အေဆာက္အအုံအပ်က္အစီးမ်ား မေတြ႕ခဲ႕ရေပ။ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ အလယ္ဗဟိုခန္႕ေလာက္တြင္ နန္းေတာ္ရာ ဘုရားစုႏွင့္သိမ္ေတာ္ႀကီးဘုရားတုိ႕ရွိၾက၏။ မိုင္းေမာရြာႏွင့္မနီးမေ၀းတြင္ျဖစ္သည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းပုံသဏၭာန္။
စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းသည္မွာ ၿမိဳ႕ရိုးအ၀ိုင္းႀကီးသည္ ႀကီးမားထည္၀ါလွၿပီး၊ အရြယ္အစား ပမာဏမွာ မႏၲေလးက်ဳံး၊ ၿမိဳ႕ရိုးပမာဏခန္႕ပင္ရွိသည္။ မိုင္းေမာသည္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ရွိသည့္ ၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္သည္။ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ၿမိဳ႕ရိုးႀကီးမွာ အျပင္ဆုံးထပ္ျဖစ္သည္။ အတြင္း၌လည္း အ၀ိုင္း ပုံသဏၭာန္ၿမိဳ႕ရိုးခြင္တစ္တပ္ရွိေသးသည္။ ဤအ၀ိုင္း ၂ထပ္ၾကားတြင္၊ စတုဂံပုံသဏၭာန္ကဲ႕သို႕ေသာ အရာေဟာင္းတစ္ခုရွိေနေသးသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးအ၀ိုင္းထပ္မ်ားကဲ႕သို႕ ပီျပင္ထင္ရွားမႈမရွိေတာ့ ေစကာမူ အရာေဟာင္းကို ဓာတ္ပုံထဲ၌ေတြ႕ရေသးသည္။ စတုဂံအရာေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္သည္ အထင္ရွား ဆုံးျဖစ္ၿပီး က်န္အပိုင္းမ်ား၌ေကာင္းစြာမထင္ရွားေတာ့ေပ။
အျပင္ဆုံးထပ္ၿမိဳ႕ရိုး၀ိုင္းႀကီး
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ၿမိဳ႕ရိုးမွာအုတ္ၿမိဳ႕ရိုးျဖစ္သည္။ အုတ္ၿမိဳ႕ရိုးကိုေအာက္ေျခ၌ ေျမဖို႕ၿပီး ပို၍ခုိင္ခံ႕ေအာင္ အားျဖည့္ထားဟန္ရွိသည္။ တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ ၿမိဳ႕ရိုးပိုင္းမ်ား နိမ့္ေလွ်ာလ်က္၊ ေျမျပင္ ႏွင့္တေျပးတည္းျဖစ္ေနေစကာမူ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ရိုးက်န္သည့္ေနရာမ်ား၌ ယခုတိုင္အျမင့္၁၂ေပ (၃.၅မီတာ)မွ်ရွိသည့္ ေနရာမ်ားေတြ႕ရေသးသည္။
အုတ္စီထားသည့္ ၿမိဳ႕ရိုးမွာ အ၀ိုင္းႀကီးတစ္ပတ္လုံးလုံးျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ရိုး၏ ေနရာအႏွံ႕အျပား ၌ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ားကို တူးေဖာ္ထုတ္ယူ၍ ေရာင္းစားလ်က္ ရွိေနၾကသည္။ ဤသုိ႕ျပဳလုပ္ေနသည္မွာ ၾကာၿပီဟုလည္းသိရေပသည္။
၁း၂၄,၀၀၀ စေကးဓာတ္ပုံထဲ၌ တိုင္းတာခန္႕မွန္းခ်က္မ်ားအရ၊ အျပင္ဆုံးအထိပ္အပိုင္း ပုံသဏၭာန္ၿမိဳ႕ရိုးႀကီးမွာ၊ အေရွ႕မွအေနာက္သို႕ အခ်င္း(၁.၈)မိုင္ေက်ာ္ရွိသည္။ ၂မိုင္နီးပါးခန္႕တည္း။ အေရွ႕ႏွင့္ေျမာက္အခ်င္းမွာ အနည္းငယ္တိုေလသည္။ (၁.၆)မိုင္သာသာရွိသျဖင့္ တစ္မိုင္ခြဲေက်ာ္ရွိ ေလသည္။
ၿမိဳ႕ရိုးတစ္ပတ္ တစ္ေလွ်ာက္လုံး၏အလ်ားမွာ ၅မိုင္ခဲြခန္႕ရွိေလသည္။ (၉ကီလိုမီတာနီးပါးပင္)။ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ဧရိယာ အက်ယ္အ၀န္းမွာ အစက္ခ် ဇယားျဖင့္တိုင္းတာမႈအရ ၁၉၆၂ဧက သုိ႕မဟုတ္ (၂.၆)စတုရန္းမိုင္ခန္႕မွ်ရွိေလသည္။ (၆၇၂ဟက္တာခြဲခန္႕မွ် ဧရိယာပမာဏရွိ၏။)
တူးေဖာ္ဖ်က္ဆီးမႈ
စာေရးသူေရာက္ရွိၿပီး စူးစမ္းေလ့လာခဲ႕သည့္ မိုင္းေမာေနရာအႏွံ႕၌ပင္ အုတ္မ်ားကိုတူးေဖာ္ ထားၾကသည္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ရာ ေတြ႕ရွိရေပသည္။ အုတ္ခ်ပ္မ်ားမွာ ပ်မ္းမွ်အလ်ား ၁၇-လက္မခဲြ၊ အနံ၈-ေလးပိုင္းသုံးလက္မႏွင့္ ထု-ႏွစ္လက္မခြဲခန္႕ရွိၾကသည္။ (၄၅x၂၀x၆)စင္တီမီတာခန္႕ရွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
တူးေဖာ္ထားသည့္ေနရာတစ္ခုႏွစ္ခုကို တိုင္းတာၾကည့္ရာ၊ အနက္၅ေပမွ်တူးေဖာ္ၿပီး အုတ္မ်ား ကိုထုတ္ယူခဲ႕ၿပီး ေအာက္ေျခ၌အုတ္ခ်ပ္မ်ားမကုန္ေသးသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ အုတ္တူးထားသည့္ေနရာ မ်ားအနက္ တစ္ေနရာတြင္၊ အလ်ားေပ ၃၀၊ အနံ ၁၂ေပႏွင့္ အနက္ ၆ေပခန္႕တူးေဖာ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရၿပီး တူးေဖာ္သည့္ အုတ္မ်ားမွာ မကုန္ေသး။ ေတြ႕ရဆဲပင္ ရွိေသးသျဖင့္၊ အုတ္စီထားသည့္ၿမိဳ႕ ရိုး၏ထုထည္ပမာဏမွာ သာမန္အေသးအဖြဲၿမိဳ႕တံတိုင္း၊ အရံအတားမွ် မဟုတ္ေၾကာင္းသိရွိႏိုင္ေပ သည္။ ၿမိဳ႕ရိုးတစ္ေလွ်ာက္ ဤသုိ႕တူးေဖာ္ထားသည့္ေနရာမ်ား၊ အႏွံ႕အျပားရွိေန၏။ ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္းအုတ္မ်ားကို တူးေဖာ္ထုတ္ယူခဲ႕ၿပီးျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထုတ္ယူတူးေဖာ္ခဲ႕ၿပီးသည့္ အုတ္က်င္းေဟာင္း တခ်ဳိ႕မွာ၊ အတြင္း၌ခ်ဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ားပင္ ႁပတ္သိပ္ေပါက္ေရာက္လ်က္ရွိၿပီး၊ အုတ္ေၾက-အုတ္က်ဳိးမ်ားသည္လည္းျပန္႕ျပန္႕ႀကဲမွ်ရွိေနေပသည္။ မည္သုိ႕ပင္ျဖစ္ေစ၊ ထုထည္ေကာင္း ေကာင္းျဖင့္ အခိုင္အခံ႕တည္ေဆာက္ထားသည့္အျမင့္ဆုံး ၿမိဳ႕ရိုးႀကီးမ်ာ ယခုတိုင္ပင္လွ်င္ ထင္ထင္ရွား ရွားပင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္ေပေသးသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးတစ္ေလွ်ာက္ေျမျပင္ေပၚ၌ ေလွ်ာက္၍ၾကည့္ရႈေလ့လာရာ တြင္ အုတ္တူးထားသည့္ က်င္းမ်ားေနရာ အႏွံ႕ရွိေနသည္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ေတြ႕ျမင္ရေပသည္။ တစ္ေန႕တြင္ ဤေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခု သုေတသနတူးေဖာ္ေလ့လာမႈမ်ား မျပဳလုပ္ႏိုင္မီတြင္ပင္ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးေတာ့အံ႕ေလာဟု စိုးရြံ႕ဖြယ္ ေတြ႕ႀကဳံခံစားရပါသည္။ (ယခုမူဤတူး ေဖာ္မႈ ရပ္ဆိုင္းတားႏိုင္ခဲ႕ၿပီ၊ တားျမစ္ထားၿပီျဖစ္သည္။)
အတြင္းစတုဂံပုံသဏၭာန္ရွိအရာေဟာင္း
အတြင္းဘက္အရာေဟာင္းမွာ အျပင္ၿမိဳ႕ရိုးကဲ႕သို႕ ထင္ရွားစြာမေတြ႕ရေတာ့ပါ။ အျပင္ဘက္ၿမိဳ႕ ရိုးကဲ႕သုိ႕ ထုထည္ပမာဏႀကီးမားဟန္မတူပါ။ အရာေဟာင္းကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံ၌ ေတြ႕ရွိႏိုင္ေသး သည္။ ေျမျပင္ေပၚ၌မူတံတိုင္းအေနျဖင့္ ထင္ထင္ရွားရွားမရွိေတာ့ေပ။ မိုးရာသီကာလအတြင္း မိုးရြာ ၿပီးစအခ်ိန္ေလာက္တြင္ လွည္းလမ္းျဖတ္သည့္ ေနရာမ်ား၌ အုတ္ရိုးေနရာသည္ ေၾကမြ၍အမႈန္႕ျဖစ္ ေနသည့္အုတ္မ်ားေၾကာင့္ ေျမနီေရာင္အစင္းထင္ေနသည္ကို ေတြ႕ရတတ္ေပသည္။
ဓာတ္ပုံထဲ၌ စတုဂံပုံရွိသည့္အရာေဟာင္းကို ရိုးတိုးရိပ္တိတ္မွ် ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။ တခ်ဳိ႕ေနရာ ပိုင္းမွ်သာ ထင္ရွားေတာ့သည္။ စတုဂံသည္ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္အနည္းငယ္ အလ်ားရွည္သည္။ ပို၍ ထင္ရွားသည့္ ေတာင္ဘက္တံတိုင္းသည္ ကိုက္ ၁၁၈၀ခန္႕မွ်ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တံတိုင္းတစ္ခုမွ အပ က်န္တံတိုင္းေနရာမ်ား ေျမျပင္ေပၚ၌ ေကာင္းစြာမေတြ႕ႏိုင္ေတာ့ေပ။ (ေကာင္းစြာမထင္ရွားေတာ့ သည့္ ေနရာမ်ားကို ေျမပုံထဲ၌အစက္ခ်မ်ဥ္းျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည္။) စာေရးသူကိုယ္တိုင္ေျမျပင္ေပၚ၌ လက္ေတြ႕ရႈျမင္ရသည့္ အေျခအေနမွာတံတိုင္းအေနျဖင့္ ထင္ထင္ရွားရွားမရွိေတာ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
အတြင္းဆုံးထပ္ၿမိဳ႕ရိုး၀ိုင္း
အတြင္းဆုံးထပ္ျဖစ္သည့္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ရွိသည့္ တံတိုင္းမွာ အလပ္ထပ္စတုဂံတံတိုင္းထက္ ပို၍ထင္ရွားပီျပင္လ်က္ရွိေသးသည္။ အရာေဟာင္းကိုလည္း ေကာင္းစြာေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေသးသည္။ သုိ႕ရာတြင္ေျမျပင္ေပၚ၌ မားမားမတ္မတ္မရွိေတာ့ၿပီ။ တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အစေပ်ာက္လ်က္ တခ်ဳိ႕ ေနရာမ်ားတြင္ အုတ္က်ဳိးအုတ္ပဲ႕မ်ားျဖင့္ ျပန္႕ႀကဲလ်က္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေသးသည္။
နဂိုမူလကပင္လွ်င္ အျမင့္ဆုံးအထပ္ၿမိဳ႕ရိုးႀကီးကဲ႕သို႕ ထုထည္ပမာဏအားျဖင့္ ႀကီးမားခိုင္ခဲ႕ ဟန္မတူပါ။ အတြင္းထပ္ ၿမိဳ႕ရိုးမွာ၊ အဆက္ဆက္ရြာခံလူမ်ားက၊ ယခုမ်က္ေမွာက္တြင္ ျပဳေနၾကသလို အုတ္မ်ားကိုတူးေဖာ္အသုံးျပဳခဲ႕ၾက၍ေလာ၊ သုိ႕မဟုတ္ လယ္ယာေျမမ်ားေဖာ္ထုတ္လုပ္ကိုင္ရန္ ၿဖိဳဖ်က္ တူးေဖာ္လိုက္ၾကသေလာ မေျပာႏိုင္ပါ။ ေျမျပင္ေပၚ၌ ထင္ထင္ရွားရွား မဟုတ္ေစကာမူ တခ်ဳိ႕ေနရာ မ်ား၌ အုတ္ရိုးေနရာမ်ားက်န္ရွိေသးသည္။ ေျမေအာက္တြင္လည္း အုတ္ရိုးမ်ားက်န္ရွိေနမည္ကို ယုံမွားဖြယ္မရွိပါ။ ေျမျပင္ေပၚ၌စူူးစမ္းေလ့လာရာတြင္ ေကာင္းစြာေတြ႕ရွိခဲ႕ရေပသည္။
ထင္ရွားသည့္ သာဓကမ်ားမွာ ၿမိဳ႕ရိုးထပ္မ်ားကိုျဖတ္၍ ေဖာ္လုပ္ထားသည့္ လွည့္လမ္းမ်ား၌ တံတိုင္းကိုျဖတ္ေက်ာ္သည့္ ေနရာတိုင္းတြင္ အုတ္က်ဳိးမ်ားျပန္႕ႀကဲလ်က္ရွိေနသည္ကို ေတြ႕ရျခင္းျဖစ္ သည္။
ဥႏၷဲပုတ္ရြာႏွင့္ မိုင္းေမာရြာအၾကား နတ္လႊဲေျမာင္းကိုျဖတ္ေက်ာ္ရန္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ တံတား အနီးလွည္းလမ္းေဘး တစ္ေနရာတြင္ ယခုတိုင္အုတ္စီ၍ တည္ေဆာက္ထားသည့္ တံတိုင္း၏တစ္စိတ္ တစ္ေဒသကို ေျမေအာက္၌ ေတြ႕ရွိႏိုင္ေသးသည္။ ေျမေပၚ၌လည္း မိုင္းေမာရြာတစ္၀ိုက္တြင္ ေတြ႕ျမင္ ရေသးသည္။ မိုင္းေမာရြာႏွင့္ ရြာ၏ေျမာက္ဘက္လယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္ အုတ္ရိုးသည္ တူးေဖာ္ ၿဖိဳဖ်က္ၿပီးအုတ္မ်ားကို အသုံးျပဳခဲ႕ၿပီျဖစ္၍၊ ေျမျပင္ေပၚ၌ အုတ္ရိုးတံတိုင္းမရွိေတာ့ပါ။ သို႕ရာတြင္ ရြာ၏ေျမာက္ဘက္လယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္လုံး အုတ္ႀကိဳးမ်ား ျပန္႕ႀကဲလ်က္ရွိသည္။ အုတ္ရိုးအရာ လက္စလက္နမ်ား ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႕ရွိခဲ႕ရေပသည္။
မိုင္းေမာရြာကေလးသည္ အတြင္းဆုံးထပ္ျဖစ္ေသာ ၿမိဳ႕ရိုးအ၀ိုင္း၏ေျမာက္ဘက္တြင္ ကပ္ေျမွာင္လ်က္တည္ရွိ၏။ (ေျမပုံတြင္ရႈ)။
အတြင္းဆုံးထပ္တံတိုင္းအရာသည္ ေျမျပင္ေပၚ၌ေကာင္းစြာ ရွာေဖြႏိုင္၊ ေတြ႕ရွိေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ ဦးမည့္အေျခအေနရွိသည္။ အလယ္ထပ္ျဖစ္သည္။ စတုဂံတံတိုင္းထက္ပို၍ လြယ္ကူစြာရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။
ထူးျခားသည့္ အျခားအရာေဟာင္းတစ္ခု။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေတာင္ဘက္အစြန္းခပ္က်က်တြင္ အေနာက္မွအေရွ႕သို႕ ေျဖာင့္စင္း သည့္အရာေဟာင္းတစ္ခုကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံထဲ၌ ထင္ရွားစြာေတြ႕ျမင္ရေပသည္။ ဤအရာ ေဟာင္းမွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အရာေဟာင္းမ်ဳိးလည္းျဖစ္ဟန္မရွိပါ။ တယ္လီဖုန္းလိုင္း၊ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားလိုင္းစသည္တုိ႕၏ အရာမ်ားေပေလာဟု သံသယျဖစ္ခဲ႕ပါေသးသည္။
တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ထက္အနည္းငယ္ျမင့္ေမာက္ေနသျဖင့္ တယ္လီဖုန္းလိုင္း လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားလိုင္းစသည္တို႕လည္း ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္မရွိပါ။ သို႕ျဖစ္၍ ေျမျပင္ေပၚ၌ေရာက္ရွိစဥ္ စူးစမ္းေလ့လာရာတြင္ အဆိုပါအရာမွာမီးရထားလမ္းငယ္ (ၿေမမသတ ါကေါန)အရာေဟာင္း တစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းရြာသားမ်ားထံမွ သိရွိခဲ႕ေပသည္။ (ေျမပုံတြင္ အမွတ္၈ ေနရာရႈ)။
ေတာင္ေျခရွိမိုင္း(သတၱဳတြင္း)တစ္ခုသို႕ သြားရန္ ေဖာက္လုပ္ထားခဲ႕ဖူးေသာ ရထားလမ္း ေဟာင္းကေလးတစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိခဲ႕ရပါသည္။ လမ္းေပၚ၌ သံလမ္းမ်ားမရွိေတာ့ပါ။ ေျဖာင့္တန္း ပီျပင္သည့္ ၄င္းလမ္းအရာတစ္ခုမွာ ယခုတိုင္ထင္ရွားက်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ဤအရာေဟာင္းမွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏အရာႏွင့္ပတ္သက္ျခင္းမရွိပါ။ အခ်ိန္ကာလမ်ားစြာၾကာေညာင္းၿပီးမွ ေဖာက္လုပ္သည့္ မီးရထားလမ္းတစ္ခုသာျဖစ္ေလသည္။
မိုင္းေမာ(၂)
မိုင္းေမာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စိတ္၀င္စားဖြယ္တင္ျပခ်က္မ်ား
အမည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ေျပာရလွ်င္
မိုင္းေမာ ဟူေသာအမည္နာမႏွင့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္း၌ေတြ႕ရွိရသည့္အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ကို ေစ့ငုသုံးသပ္ၾကည့္လွ်င္ ယခုေတြ႕ရွိသည့္ မိုင္းေမာဟုအမည္မွည့္ေခၚထားသည့္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ ေဟာင္းႀကီးမွာ သမိုင္းအလာ မိုင္းေမာႏွင့္ လုံး၀ပတ္သက္မႈရွိဟန္မေတြ႕ရပါ။
ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ား၊ ကုန္းေဘာင္သီေပါရာဇ၀င္မ်ားအရဆိုလွ်င္ ““ရွမ္းမင္းအစ ဘိႏၷက””ဟု ရွမ္းျပည္ကိုစတင္တည္ေထာင္ခဲ႕ရာ ဘိႏၷကရာဇာမင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဆိုေရးသားၾကသည္ကို ေတြ႕ရ ေပသည္။ ဘိႏၷကရာဇာသည္ ေရႊလီျမစ္အထက္ပိုင္း လက္ယာဘက္ကမ္းေျခ မိုင္းေမာေဒသ၌ အေျခခ်ကာ ရွမ္းတစ္ဆယ့္ကိုးခရိုင္ကိုစတင္တည္ေထာင္ခဲ႕သည္ဟု အဆိုရွိ၏။ ထို႕ေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္ေထာင္အစ မိုင္းေမာကဟူ၍ အဆိုရွိေၾကာင္းလည္း သိရေပသည္။
အဆိုပါမိုင္းေမာမွာ နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ကတည္းကပင္လွ်င္ ေရႊလီျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း၊ နမ္းခမ္း၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ ယြန္းယြန္း တရုတ္ျပည့္သူ႕သမၶတႏိုင္ငံထဲ၌ က်ေရာက္လ်က္ရွိေလၿပီ။ ပုဂံေခတ္ အေနာ္ရထာလက္ထက္ပိုင္းက မိုင္းေမာသည္ပုဂံသို႕ လက္ေဆာင္ပ႑ာဆက္သည့္ သစၥာခံနယ္တစ္ခု ျဖစ္၏။
ပုဂံေခတ္အင္အားေပ်ာ့ညံ႕လာသည့္ (၁၃)ရာစုပိုင္းေလာက္တြင္မူကား စစ္ကိုင္း၊ ပင္းယ၊ ျမင္စိုင္းစသည္တုိ႕ကို ရွမ္းၿမိဳ႕စားညီေနာင္မ်ား သိမ္းပိုက္လ်က္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းကို ႀကီးစိုးခဲ႕ေပ သည္။
အင္း၀ေခတ္ဆင္ျဖဴရွင္၏ေရႊဘို ““ဘုံစံလြတ္ေက်ာင္း””ေက်ာက္စာ၌ ေဖာ္ျပပါရွိသည့္ ျမန္မာ လက္နက္ႏိုင္ငံေတာ္အ၀ွမ္း၌ မိုင္းေမာ၊ စည္ခြင္၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စႏၵၵား၊ မို၀န္း စသည့္ ရွမ္းတရုတ္မ်ားေနထိုင္ရာ ၿမိဳ႕ႀကီး(၉)ၿမိဳ႕ကို ေမာရိယတိုင္းဟု ေခၚတြင္ပါရွိေၾကာင္းလည္း သိရွိရေပ သည္။
တစ္ဖန္အင္း၀ဘုရင္ သာလြန္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ ရခိုင္ဘုရင္သီရိသုဓမၶရာဇာႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာ သံတမန္၊ လက္ေဆာင္ပ႑ာမ်ားႏွင့္ စာခၽြန္မ်ားအျပန္အလွန္ဆက္ၾကပုံကို ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ပဥၥမတြဲ၌ ျမန္မာဘုရင္ပိုင္နက္ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားစာရင္း၌ မိုင္းေမာျပည္ဟု ပါ၀င္ေနသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရွိရျပန္သည္။
““...ဇင္းမယ္ျပည္၊ က်ဳိင္းသည္ျပည္၊ က်ဳိင္းတုံျပည္၊ အနန္းျပည္၊ က်ဳိင္းရုံးျပည္၊ ငသည္စီ ျပည္၊ မိုးမိတ္ျပည္၊ သီေပါျပည္၊ မိုးနဲျပည္၊ ေညာင္ေရႊျပည္၊ ဗန္းေမာျပည္၊ မိုးေကာင္းျပည္၊ မိုးညွင္း ျပည္၊ ကေလးျပည္၊ မိုင္းလ်ည္းျပည္၊ ကိုင္းမားျပည္၊ မိုင္းေမာျပည္ တိုင္းႀကီးမ်ားအေပါင္းႏွင့္တကြ ျပည္ႀကီးမ်ားအေပါင္းကိုအစုိးရေသာ....””အစရွိသျဖင့္ ေတြ႕ရွိရေပသည္။
ေတာင္ငူေခတ္ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္တြင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ကို ထပ္မံတည္ေဆာက္ႏုိင္ ခဲ႕ရာ တရုတ္နယ္စပ္ေရာက္ေနသည့္ ရွမ္းနယ္မ်ားျဖစ္ေသာ ကိုင္းမား၊ စႏၵါး၊ မိုး၀န္း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင္းေမာ၊ ငစည္ခြင္စသည့္ ေျမာက္ပိုင္းရွမ္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားတြင္လည္း ဘုရင့္ေနာင္၏ ျမန္မာ့ရဲမက္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ႕ေၾကာင္း သိရွိရေပသည္။
ဤကား မိုင္းေမာ ဟူေသာ အမည္ႏွင့္ ေတြ႕ရွိခဲ႕ရသမွ်သာျဖစ္ေပသည္။ ေတြ႕ရသမွ် မွတ္တမ္းမ်ားအရ ယခုေဖာ္ျပသည့္ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္မႈရွိႏိုုင္ဖြယ္ မေတြ႕ရေပ။ ယိုးဒယားျမန္မာ နယ္စပ္၌ ၁၉၇၇ခု ဗမာ့တပ္မေတာ္ကႏွိမ္နင္းခဲ႕ရသည့္ ဘိန္းျဖဴစခန္းျဖစ္ေသာ မိုင္းလင္း မိုင္းေမာ စသည့္ေနရာမ်ားမွာလည္း ပတ္သက္စရာမရွိပါ။
ထို႕ေၾကာင့္ ယခုဤစာအုပ္၌ ေဖာ္ျပထားသည့္ မိုင္းေမာဟူေသာ အမည္မွာ သမိုင္းအလာ အမည္မဟုတ္မူဘဲ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ဗဟိုတြင္ေတြ႕ရွိရသည့္ ေက်းရြာကေလးတစ္ခု၏ နာမည္ျဖင့္ မွည့္ ေခၚထားျခင္းမွ်သာျဖစ္ေၾကာင္း အတန္တန္ဆိုခဲ႕ရျခင္းျဖစ္ေပသည္။
လယ္ယာေျမမ်ား
ၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ လယ္ယာမ်ားျဖင့္ ျပည့္လ်က္ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္လယ္မ်ားမွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းေျမာက္ဖက္ပိုင္း နတ္လႊဲေျမာင္း ေရေသာက္ေဒသမ်ား၌ ပိုမိုေတြ႕ရသည္။ အေရွ႕ႏွင့္ေတာင္ ပိုင္းတြင္မူကား ယာကြက္မ်ားပိုမိုမ်ားျပားသည္။ က်ဳံးေဟာင္းေနရာမ်ားအတြင္း၌ပင္ စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ယခုအခါတြင္မွ မဟုတ္ေရွးယခင္ကတည္းကပင္ သေရေခတၱရာ၊ ေရႊဘို စသည့္ၿမိဳ႕မ်ားကဲ႕သို႕ ၿမိဳ႕ရိုးအရံအတားအတြင္း၌ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္မႈထြန္းကားစည္ပင္ ခဲ႕ဟန္လကၡဏာရွိသည္။
ဘုရားပုထိုးေဟာင္းမ်ား
သိမ္ႀကီးဘုရား
မိုင္းေမာရြာႏွင့္ကပ္လ်က္ရြာ၏ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္တြင္ သိမ္ႀကီးဘုရားဟုယခုေခၚ တြင္လ်က္ရွိေသာ ဘုရားစုရွိသည္။ ရြာမွအၿမဲျပဳျပင္မြမ္းမံထားသည့္ ဘုရားစုျဖစ္သည္။ ေစတီ(၄)ဆူ ႏွင့္ ဘုရားသိမ္တစ္ခုရွိသည္။ သိမ္ေတာ္အတြင္း၌ ဘုရား(၁၅)ဆူတည္ရွိသည္။ သိမ္ေတာ္၏အမိုးမွာ ၿပိဳပ်က္ယိုယြင္းလ်က္ရွိၿပီ။ ၄င္းသိမ္ေတာ္အတြင္း ဂူနံရံမ်ားေပၚ၌ ေဆးေရးပန္းခ်ီရုပ္မ်ားရွိသည္။ တခ်ဳိ႕လည္း ပ်က္စီးကုန္ၿပီ။ တည္ေဆာက္မႈကိုၾကည့္ရျခင္းအားျဖင့္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းလြန္ၿပီးေနာက္ ကာလအတန္ၾကာမွတည္သည့္ ဘုရားမ်ားျဖစ္ဟန္ရွိသည္။
မူလဘုရားေဟာင္းမ်ားျဖစ္လွ်င္လည္း အထပ္ထပ္ျပဳျပင္မြမ္းမံမႈမ်ားေၾကာင့္ မူရင္းပုံစံမရွိေတာ့ ဟု ထင္ျမင္ပါသည္။ ေစတီမ်ားမွာ ထုံးသကၤန္းေဖြးေဖြးႏွင့္ပင္ရွိၾကသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရား
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္းရွိ ေရွးေဟာင္းဘုရားတစ္ဆူမွာ ယခုရြာခံလူမ်ားက ““နန္းေတာ္ရာ ဘုရား””ဟု ေခၚေနၾကသည့္ ေရွးဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ နန္းေတာ္ရာဘုရားဟု ေခၚသနည္းဟု ရြာခံလူမ်ားက မေျပာတတ္။ အစဥ္အဆက္ ဤအမည္ျဖင့္ပင္ ေခၚေ၀ၚသမႈျပဳလာခဲ႕ ၾကေၾကာင္း ေျဖၾကသည္။
ေရွးေရွးကနန္းေတာ္ေနရာတြင္ တည္ထားသည့္ဘုရားဟုလည္း တခ်ဳိ႕ကေျပာၾကသည္။ မည္သို႕ပင္ရွိေစ၊ နန္းေတာ္ရာဘုရားသည္ ေရွးဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္မွာကား သံသယရွိဖြယ္မလိုပါ။ နန္းေတာ္ရာဘုရားကို ယခင္နန္းေတာ္ေဟာင္းရွိဖူးသည့္ ေနရာေဟာင္း၌ တည္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္ ဟူ၍ တခ်ဳိ႕က ေျပာဆိုၾကသည္။ အကယ္၍ ဘုရား၏လက္ရွိေနရာသည္ နန္းေတာ္ရာအမွန္ပင္ ျဖစ္သည္ဆိုအံ႕။ ဤေနရာသည္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ဗဟိုခ်က္တည့္တည့္တြင္ က်ေရာက္ေနသည့္ေနရာ ျဖစ္သျဖင့္ မ်ားစြာယုတၱိရွိေပသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရားသည္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ႀကီး ဖြံ႕ၿဖိဳးစည္ပင္ကတည္းကပင္ တည္ထားခဲ႕ဖူးသည့္ ဘုရားျဖစ္ဟန္မတူပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွ တည္ဟန္ရွိသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ၄င္း၏တည္ေဆာက္မႈမွာ သိမ္ႀကီးဘုရားထက္ ပို၍ေစာဟန္လကၡဏာရွိေပသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရားစု၌ ေစတီ(၉)ဆူပါ၀င္သည္။ ေစတီမ်ားမွာ ေခါင္းေလာင္းပုံအထက္ၾကာ ေမွာက္ၾကာလွန္ ငွက္ေပ်ာဖူးပိုင္းမ်ား က်ဳိးက်ပ်က္စီးလ်က္ရွိေခ်ၿပီ။ ထီးေတာ္မ်ားလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။ တခ်ဳိ႕ေသာဘုရားေစတီမ်ားမွာ ဂူဘုရားမ်ားျဖစ္၍ ဂူတြင္း၌ ဘုရားဆင္းတုမ်ားရွိသည္။ တခ်ဳိ႕ဘုရား မ်ား၌မူ ဆင္းတုပင္မရွိေတာ့ေပ။ (ဆင္းတုေတာ္ ၅ဆူေတြ႕ရ၏။)
တခ်ဳိ႕ဂူမ်ား ၿပိဳအက္လ်က္ရွိၿပီး အဂၤေတပန္းတေမာ့မ်ား ေဖာ္မြမ္းထားသည့္ပန္းေျပာက္ပန္း ႏြယ္မ်ား တခ်ဳိ႕က်န္ရွိေသးသည္။ ထိုဘုရားစုကို ရင္ဆို႕သာသာမွ်အျမင့္ရွိသည့္ တံတိုင္းျဖင့္ကာရံထား သည္။ အုတ္ခ်ပ္တစ္ခုကို တိုင္းတာၾကည့္ရာတြင္ အလ်ား၁၅လက္မ၊ အနံ၈လက္မႏွင့္ ထု၁လက္မခြဲ ရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရ၏။
သိမ္ႀကီးဘုရားကို ရြာကျပဳျပင္မြမ္းမံေလ့ရွိၾကေသာ္လည္း နန္းေတာ္ရာဘုရားစုကို မြမ္းမံျပဳျပင္ ရန္ ရြာကမတတ္ႏိုင္ၾကဟန္တူပါသည္။ ရံဖန္ရံခါ ထုံးသကၤန္းကပ္လွဴေၾကာင္းသာ ၾကားသိရေပသည္။ နန္းေတာ္ရာဘုရားစု၏ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ထုံးသကၤန္းပင္မရွိပါေခ်။ ဘုရားျဖစ္၍အုတ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ယူငင္ၾကျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ေတာ္ပါေသး၏။ ေရွးေဟာင္းဘုရားမ်ားျဖစ္သည့္ နန္းေတာ္ရာ ဘုရားစုကိုလည္း ထိန္းသိမ္းထားသင့္သည္ဟု သေဘာရပါသည္။
အျခားဘုရားေဟာင္းမ်ား
ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာ၏အတြင္း၌ ေဖာ္ျပခဲ႕ၿပီးသည့္ သိမ္ႀကီးဘုရားႏွင့္ နန္းေတာ္ရာဘုရားစုတို႕မွအပ အျခားပုထိုးေဟာင္း၊ ဘုရားပ်က္မ်ားကို မေတြ႕ခဲ႕ရပါ။
ၿမိဳ႕ေဟာင္းေတာင္ဘက္၊ ၿမိဳ႕ရိုး၏အျပင္ဘက္တြင္ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနၿပီျဖစ္သည့္ ဘုရားေစတီ တစ္ဆူကိုေတြ႕ရွိရသည္။ ဤေစတီကို ယခုအခါ ဖိုးၾကာပင္ဘုရားဟူေသာအမည္ျဖင့္ ရြာသားမ်ားက သုံးႏႈန္းေခၚေ၀ၚလ်က္ရွိၾကသည္။ ေစတီေဟာင္းမွာ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ေတာတြင္ ရြာ၏ေတာင္ဘက္ယြန္းယြန္းမိုင္၀က္ခန္႕ေလာက္တြင္ရွိသည္။ ေစတီမွာ ယိုယြင္းလ်က္ရွိၿပီး အထက္ပိုင္းၿပိဳပ်က္လ်က္ ဌာပနာေဖာက္ထားသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ ၿမိဳ႕ရိုးအျပင္ဘက္၌ ေၾကမြပ်က္စီးလ်က္ရွိသည့္အုတ္ပုံမ်ား ေနရာအႏွံ႕ရွိေနသည္။ သုိ႕ရာတြင္ေျမႏွင့္တေျပးညီစြာ ျပန္႕ႀကဲလ်က္ရွိေနၿပီျဖစ္၍ ဂူပုထိုးေဟာင္းမ်ားမွ အုတ္မ်ားေလာ၊ အေဆာက္အအုံေဟာင္းမ်ားမွ အုတ္မ်ားေလာဟု တူးေဖာ္မၾကည့္ဘဲ ေျပာရန္ခက္ ေခ်သည္။
ဖိုးၾကာပင္ဘုရား၏ ေျမာက္ဘက္ခပ္က်က် နတ္လႊဲေျမာင္း၏တစ္ဘက္ကမ္းတြင္ လုံးေတာ္ ႀကီးဘုရားဟုထြင္သည့္ ေစတီႀကီးတစ္ဆူရွိသည္။ ေရွးေရွးက လုံးေတာ္နီဘုရားဟုေခၚၿပီး ယခုလုံးေတာ္ႀကီးဘုရားဟု ေခၚၾကေၾကာင္းသိရသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၌ေတြ႕ရွိရသည့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းတခ်ဳိ႕
ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို စူးစမ္းေလ့လာသည့္အခါ ၀န္းက်င္၌ေနထုိင္ၾကသည့္ ေဒသခံရြာသားမ်ား ေကာက္ရေတြ႕ရွိတတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ားကိုစူးစမ္းရသည္။ တခ်ဳိ႕လည္း ရရွိသည့္ပစၥည္းမ်ားကို ေရွး ေဟာင္းပစၥည္းမ်ားဟု မထင္မွတ္ၾက။ တခ်ဳိ႕မွာေကာက္ယူရရွိခဲ႕ဖူးေသာ္လည္း ယခုလက္၀ယ္၌မရွိၾက။ မျပႏိုင္ေတာ့။
ေတြ႕ရွိၾကသည့္ ပစၥည္းမ်ားဆိုရာ၌ ေရတြင္းတူးေဖာ္ရင္းရသည္။ အိမ္တိုင္အတြက္တြင္းတူးရင္း ရသည္။ ေခ်ာင္းကမ္းပါးၿပိဳ၍ရသည္။ လယ္ထြန္ရင္းရသည္။ သြားရင္းလာရင္းေကာက္ရသည္ စသည္ ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိရာ အထူးသျဖင့္ ေရစားေျမၿပိဳ၍လည္းေကာင္း၊ တျခားကိစၥအတြက္ တူးဆြ၍ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားကို အဓိကထား၍ေလ့လာမႈျပဳရေပသည္။ မိုင္းေမာ၌ေတြ႕ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ စိတ္၀င္စားဖြယ္အေကာင္းဆုံးပစၥည္းသုံးရပ္မွာ (၁)ခ်င္းပုတီး၊ (၂)ဒဂၤါးႏွင့္ (၃)အေရးအစင္းပါသည့္ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခ်ပ္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။
ခ်င္းပုတီးမ်ား
ခ်င္းပုတီးဟူသည့္ေ၀ါဟာရမွာ ခ်င္းတုိင္းရင္းသားမ်ား အလြန္ျမတ္ႏိုးစုံမက္ၾကသည့္ ပုတီးမ်ား ျဖစ္၍ ခ်င္းပုတီးဟုေခၚၾကသည္။ ဤပုတီးမ်ဳိးမွာ အလုံးပုံ၊ ဗုံတိုပုံ၊ ဗုံရွည္ပုံသဏၭာန္ႏွင့္ေလးေထာင့္ အျပားပုံသဏၭာန္အစရွိသျဖင့္ အနက္ခံေပၚတြင္ အျဖဴေရာင္အေရးအစင္း ဒီဇိုင္းမ်ဳိးစုံကိုေဖာ္ထား သည့္ပုတီးမ်ားျဖစ္သည္။ အလြန္ႏွစ္လိုဖြယ္ရာေကာင္းသျဖင့္ ေတာင္ေပၚသားမ်ားအထူးသျဖင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီးမ်ား ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသျဖင့္ ခ်င္းပုတီးဟုပင္ ေခၚတြင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားက တန္းဖိုးမ်ားစြာေပး၍ ၀ယ္ယူဆင္ျမန္းၾကသည္ဟုလည္း သိရေပသည္။ ဤခ်င္းပုတီးမ်ားအေရာင္းသြက္၊ ေစ်းေကာင္းလွသျဖင့္ စစ္မျဖစ္မီကာလကပင္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း ေဒသအတြင္း၌ ရွာေဖြတူးေဖာ္ၿပီးေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈ ရွိခဲ႕သည္။
ခ်င္းပုတီးရွာေဖြတူးေဖာ္သူမ်ားလွသျဖင့္ ေစ်းဆိုင္တန္းမ်ားပင္ လာေရာင္ဖြင့္လွစ္ေရာင္းခ်ၾက သည္။ ေစ်းဆိုင္ကႏၷားစည္ကားလွသည္။ တူးေဖာ္ရသူမ်ားျပားၿပီး အလုအယက္တူးေဖာ္ၾကသျဖင့္ အခ်င္းမ်ားၾကမည္စိုး၍ အစိုးရက ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ႕သည္။ တူးေဖာ္မႈကို တားျမစ္ခဲ႕သည္ဟုသိရ၏။ ရွာေဖြတူးေဖာ္မႈမ်ားျပားျခင္းေၾကာင့္ ခ်င္းပုတီးမ်ားလည္း ရွားပါးလာသည္ဟုဆိုၾက၏။
ဒဂၤါးမ်ား
မိုင္းေမာ၌ စာေရးသူေလ့လာစဥ္က ဒဂ္ါးေလးျပားေတြ႕ရွိခဲ႕ရသည္။ တစ္ျပားမွအပက က်န္ဒဂၤါးမ်ားမွာ သေရေခတၱရာႏွင့္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတုိ႕၌ ေတြ႕ရွိရသည့္ဒဂ္ါးမ်ားႏွင့္ တေထရာ တည္းတူညီမႈရွိေပသည္။ မိုင္းေမာဒဂၤါးမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင့္ သုံးမ်ဳိးသုံးစားေတြ႕ရသည္။ မ်က္ႏွာ ဘက္အျခမ္း၌ သိရိ၀စၦပုံသည္ သေရေခတၱရာ၊ ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏိုး၊ ပ်ဳၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားတြင္ေတြ႕ရသည့္ သီရိ၀စၦပုံအတုိင္းပင္ျဖစ္သည္။ ေက်ာဘက္၌မူ ေရာင္ျခည္ေျခာက္သြယ္ပါရွိသည့္ေန၀န္း၊ ေအာက္ပိုင္း ၌လည္း ေရာင္ျခည္ေျခာက္သြယ္ျဖင့္ ထပ္တူေရာင္ျပန္ဟပ္ေနသည့္အသြင္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေရာင္ျခည္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားတြင္ ဗိႏၶဳေျပာက္တစ္ခုစီ ေပါင္းဗိႏၶဳေျပာက္ ၁၄=ခုျဖင့္လည္း ေကာင္းေတြ႕ရသည္။
ဒုတိယအမ်ဳိးအစားတြင္ မ်က္ႏွာဘက္၌ သီရိ၀စၦႏွင့္ ၄င္း သီရိ၀စၦ၏အတြင္း၌ ခရုသင္းပုံပါရွိ သည္။ ေက်ာဘက္၌ဗဒၶဌပုံပါရွိသည္။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတူးေဖာ္စဥ္က ေတြ႕ရသည့္ဒဂၤါးတစ္ခုႏွင့္ တေထရာတည္းတူညီလွေပသည္။
တတိယအမ်ဳိးအစားမွာ မ်က္ႏွာဘက္ျခမ္း၌ရွိသည့္ သီရိ၀စၦပုံမွာထူးျခားသည္။ သီရိ၀စၦ၏ ေအာက္ေျခမွာ က်ဥ္းလွသည္။ ပြန္းတီးေနသျဖင့္သီရိ၀စၦအတြင္း၌ မည္သည့္ပုံပါရွိသည္ကိုမသိရ။ တျခားထူးျခားခ်က္တစ္ရပ္မွာ သီရိ၀စၦေဘး၌ ပါရွိတတ္သည့္ ဗဒၶပီဌအေသးကေလးမွာ သုံးခုေပါင္း၍ ဆင့္ထားသည့္ ဗဒၶပီဌပုံကေလးျဖစ္ေနသည္။ အျခား၌ေတြ႕ရသည့္ဒဂၤါးမ်ား၌ မေတြ႕ဖူးေပ။ အမ်ား အားျဖင့္ ဗဒၶၶပီဌအေသးကေလးတစ္ခုတည္း သို႕မဟုတ္ တစ္ခါတစ္ရံ ဗဒၶပီဌအေသး ၂-ခုဆင့္လည္း ရွိတတ္သည္။ မိုင္းေမာဒဂၤါးကဲ႕သို႕ ဗဒၶၶပီဌအေသးကေလးသုံးခုဆင့္ရွိသည္ကို မေတြ႕ရေပ။ ဒဂၤါးမ်ားမွာ ေခ်ာင္းကမ္းပါးေျမၿပိဳရာမွလည္းေကာင္း၊ လယ္ထြန္ရာမွလည္းေကာင္း၊ ရရွိၾကသည္ဟု တင္ျပၾကသည္။ ပလာစတာပုံတူမ်ား သြန္းလုပ္ကူးယူျခင္းႏွင့္ ပုံတူေရးဆြဲကူးယူျခင္းကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ႕ သည္။
ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခ်ပ္မ်ား
စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာေကာင္းသည္မွာ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခဲခပ္မ်ားမ်ားတြင္ အေရးအစင္းမ်ားပါရွိေနျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္မႈမျပဳဘဲ မ်ားမ်ားစားစားေတြ႕ရခဲသည္။ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕ရိုးမ်ားကိုၿဖိဳဖ်က္၍ အုတ္ခဲမ်ားကိုအသုံးျပဳရန္ တူးေဖာ္ယူေနၾကသည့္ေနရာမ်ားတြင္ သာ အုတ္ခဲမ်ားမ်ားစားစားေတြ႕ေလ့ရွိသည္။ မိုင္းေမာတြင္ ထိုစဥ္ကရြာသားအခ်ဳိ႕က ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ား ကို ေဖာ္ယူ၍ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈျပဳေနၾကေပရာ အုတ္ခဲေဖာ္ယူသည့္ေနရာမ်ား၌ အုတ္က်ဳိး အုတ္ခ်ပ္မ်ားတြင္ အေရးအစင္းမ်ားပါရွိေနသည္ကို ေတြ႕ခဲ႕ရ၏။
ၿမိဳ႕ရိုးကိုဖ်က္ဆီးျခင္း၊ အုတ္မ်ားေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားျခင္း မျပဳၾကရန္လည္း ေမတၱာရပ္ခဲ႕ရ သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအုတ္မ်ား၌ပါရွိသည့္ အေရးအစင္းဆိုရာ၌ အနည္းငယ္ရွင္းလင္းဖို႕လိုပါသည္။ အုတ္မ်ားကို ျပဳလုပ္စဥ္အခါက အုတ္မ်ားမေျခာက္ေသြ႕မီ အုတ္ခဲေပၚတြင္ လက္ေခ်ာင္းမ်ားျဖင့္ အစင္းမ်ားေရးဆဲြထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။
အေရးအစင္းမ်ားစုံလွ၏။ တစ္ေၾကာင္း၊ ႏွစ္ေၾကာင္း၊ သုံးေၾကာင္းစသည္ျဖင့္ လက္ႏွင့္ျခစ္ ထားသည့္အစင္းမ်ားတည္း။ မ်ဥ္းေျဖာင့္အစင္းမ်ား မ်ဥ္းေကြးအစင္းမ်ား၊ ေထာင့္သန္း၊ ကန္႕လန္႕ျဖတ္ အေရးအစင္းမ်ားစုံလွေပသည္။(ပုံတြင္ရႈ)
မိုင္းေမာသို႕ ထပ္၍ေလ့လာေရးသြားသည့္ ခရီးတစ္ေခါက္တြင္ မန္းတကၠသိုလ္၊ သမိုင္းပါ ေမာကၡ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ႏိုင္ငံ႕သမိုင္းသုေတသနဌာန အႀကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ (မဟာ၀ိဇၹာ)ႏွင့္ တမၸၸၸ၀တီကို၀င္းေမာင္တုိ႕လည္း လိုက္ပါလာၾကသည္။ ဤတစ္ေခါက္တြင္ လာရိုးလမ္း အတုိင္းမဟုတ္ဘဲ သေျပေတာင္းဘက္မွ လွည့္၍၀င္ခဲ႕သည္။ သေျပေတာင္းမွ ႏွမ္းခင္ရြာ၊ ၄င္းမွ တစ္ဆင့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ မိုင္းေမာသို႕သြားၾကသည္။ ႏွမ္းခင္၌ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ကို၀င္ၾကည့္ၿပီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းတို႕ဖတ္ရႈေလ့လာၾကသည္။
ႏွမ္းခင္မွအထြက္ေမာ္ေတာ္ကားဗြက္ႏွစ္သျဖင့္ ေျခက်င္ေလွ်ာက္ခဲ႕ရသည္။ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ ေဟာင္းကို ခဏမွ်ၾကည့္ရႈၿပီး မိုင္းေမာသို႕ခရီးဆက္ၾကသည္။ မိုင္းေမာသို႕ ေမွာင္ရီပ်ဳိးမွပင္ ေရာက္ရွိ ၾကသည္။ ေရာက္သည့္အခိုက္ မိုင္းေမာရြာ၀န္းက်င္အတြင္း ၿမိဳ႕ရိုးပိုင္းကို ၾကည့္ရႈၾကၿပီး ေညာင္ပင္ သာရြာ အိမ္တစ္ေဆာင္တြင္ နားၾကသည္။
က်ယ္က်ယ္၀န္း၀န္းႏြားတင္းကပ္ႀကီးပင္တည္း။ ဤ၀င္းၿခံအတြင္း၌ပင္ လက္ေရးစင္းပါ အုတ္ခ်ပ္အမ်ားအစား အပုံလိုက္ေတြ႕ရွိရသည္။ ထိုအုတ္ခ်ပ္မ်ားအထဲမွ အေရးအစင္းပီျပင္ထင္ရွား သည့္အုတ္မ်ားကို ေရြးၾကသည္။ ထိုအထဲမွ အေရးအစင္းမတူသည့္အုတ္ခ်ပ္မ်ားကို ကူးဆြဲၾကသည္။ မွင္စာကူးယူၾကသည္။
ေမွာင္လာသျဖင့္ ဖေယာင္းတုိင္ထြန္း၍ ပုံႏွိပ္ယူျခင္းျပဳၾကသည္။ ညဥ့္နက္လာသည္ပင္ မၿပီး ၾကေသး။ တစ္ေန႕လုံးလမ္းေလွ်ာက္ရျခင္း၊ ေညာင္းညာျခင္းေၾကာင့္ တင္းကုပ္ထဲမွကြပ္ပ်စ္ႏွင့္ ခုံတန္း ရွည္တြင္ ခါးဆန္႕အနားယူၾကသည္။ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ယူဆခ်က္မ်ားကိုလည္း ႏွီးေႏွာၾက ရင္း အိပ္လိုက္ၾကသည္။ ျခင္ကလည္း ကိုက္လိုက္သည့္ျဖစ္ျခင္း အိပ္၍မရ။ ေမွးရင္းပင္ ေ၀လီေ၀လင္းေရာင္နီေပၚလာေလသည္။
မုိင္းေမာၿမိဳ႕ရိုးကို ကားျဖင့္သြားႏိုင္သည့္ေနရာမ်ားသို႕ ဟိုတစ္ျဖတ္ သည္တစ္ျဖတ္သြားၾကည့္ ၾကသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးတူးေဖာ္ထားသည့္ေနရာမ်ားသို႕လည္း ေရာက္ခဲ႕ၾကသည္။ ေျခက်င္လည္းေလွ်ာက္ ၾကည့္ၾကသည္။
မိုင္းေမာေတြ႕အုတ္ခ်ပ္မ်ားမွာ အေရးအစင္းမ်ားေၾကာင့္ တစ္မူထူးေနေပသည္။ တျခားၿမိဳ႕ ေဟာင္းမ်ား၏ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ား၌ ဤအေရးအစင္းပါမပါကိုမူ မည္သူမွ် သတိမမူမိခဲ႕ၾက။ သို႕ျဖစ္၍ တျခားေသာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွအုတ္မ်ားတြင္ အေရးအစင္းပါမပါ ေလ့လာမႈျပဳရန္ စိတ္အားထက္သန္ လာသည္။ ဗိႆႏိုးအုတ္၊ သေရေခတၱရာအုတ္၊ ဟန္လင္းအုတ္တုိ႕၌ အလားတူအေရးအစင္းမ်ားရွိ သေလာဟု သိလိုစိတ္ျပင္းထန္လာသည္။
မေကြးေကာလိပ္သို႕ ျပင္ပစာစစ္အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးအျဖစ္ႏွင့္ သြားေရာက္ရသည့္ဆရာဥိးေမာင္ ေမာင္တင္ အလ်ဥ္းသင့္သျဖင့္ ေမတၱာရပ္ခံရသည္။ ဦးေမာင္ေမာင္တင္အျပန္တြင္ ဗိႆႏိုးအုတ္ခဲ မ်ားတြင္လည္း အေရးအစင္းပါအုတ္ခ်ပ္ အမ်ားအစားပါရွိေနသည္ကို ေတြ႕ခဲ႕ရေၾကာင္း သတင္းေကာင္းၾကားရေတာ့သည္။
တူူးေဖာ္စမ္းသပ္သင့္သည့္မိုင္းေမာ
၁၉၇၇-တြင္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ပဏာမစူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ား စာတမ္း တစ္ေစာင္ကို စာေရးသူ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ႕သည္။ ထိုစဥ္ကပင္ မိုင္းေမာကို စူးစမ္းတူးေဖာ္သင့္ၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း ခိုင္မာသည့္ေအာက္ေဖာ္ျပခ်က္ (၁၀)ခ်က္ျဖင့္ တင္ျပခဲ႕ဖူးေပသည္။
၁။ မုိင္းေမာ၏ ပီျပင္လွသည့္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္အရလည္းေကာင္း၊ အတြင္းစတုဂံထပ္ႏွင့္ အလယ္ဗဟိုအ၀ိုင္းတစ္ထပ္တည္းရွိျခင္းစသည့္ တည္ေဆာက္မႈမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း ထူးျခား စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းလွသည္။
၂။ ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္ထဲ၌ ေတြ႕ျမင္ရသည့္ ျမင္းစိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္ႏွင့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕မ်ားထက္ မိုင္းေမာအရာေဟာင္း၏ ပြန္းတီးမႈမွာ ပို၍ပြန္းတီးယိုယြင္းမႈရွိသည္ကို ေကာင္းစြာေတြ႕ျမင္ေနရေပ သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ၄င္းေဖာ္ျပပါၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားထက္ ေစာဖြယ္ရွိသည္။
၃။ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ လက္တစ္ကမ္းတြင္ အနီးဆုံးေတြ႕ရသည့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ရွိေနျခင္း၊ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ မုိင္းေမာသည္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္မျဖစ္ႏိုင္။ ပင္လယ္ၿမိဳ႕မေပၚမီ ကပင္လယ္ထက္ပို၍ေစာၿပီး တည္ခဲ႕ဖူးသည့္ၿမိဳ႕ေဟာင္း ျဖစ္ဟန္ရွိသည္။
၄။ မုိင္းေမာ၏တည္ေနရာမွာ နတ္ထိပ္ေတာင္ေျခရင္းႏွင့္ အနီးဆုံးျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ဆည္ လြင္ျပင္ထဲ၌ ေတြ႕ရွိရသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားအထဲတြင္ နတ္ထိပ္ေတာင္ၾကားလမ္းႏွင့္ အနီးဆုံးျဖစ္ျခင္း သည္လည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ေနေလသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ရွမ္းကုန္းေျမျပင္မွ ေက်ာက္ဆည္ လြင္ျပင္ထဲသို႕ ဆင္းရာလမ္းေၾကာင္းေပၚ၌ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္အခ်က္အခ်ာေနရာတြင္ တည္ရွိေနျခင္း မွာအလြန္စိတ္၀င္စားဖြယ္ျဖစ္သည္။
၅။ မိုင္းေမာသည္ ပုံသဏၭာန္အေနျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တည္ေဆာက္မႈအေနျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ျခားနားထူးျခားသည့္အျပင္ အရြယ္အစားပမာဏအေနျဖင့္ ၿမိဳ႕ကြက္ၿမိဳ႕ရာ အလြန္ႀကီး မားသည္ကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းေတြ႕ရသည္။
၆။ သမိုင္းေခတ္မ်ားတြင္ ေရွ႕ပိုင္းက်သည့္ ဟန္လင္း၊ ေ၀သာလီ၊ ဓည၀တီ၊ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး) ႏွင့္ ပုဂံစသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားထက္ႀကီးသည္။ အခ်ဳိ႕သာ မိုင္းေမာႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္းရွိၾကသည္။ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခုသာ မုိင္းေမာထက္ ျပတ္ျပတ္သားသားႀကီးသည္ကို ေတြ႕ရျခင္း မွာလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ျဖစ္သည္။
၇။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ တည္ေထာင္ထားသည့္ ေရႊဘိုၿမိဳ႕ေဟာင္းထက္ငယ္သည္ဟုဆိုေသာ္လည္း ေရႊဘိုၿမိဳ႕ေဟာင္းထက္ အနည္းငယ္သာေသးသည္။ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္း (အျပင္ၿမိဳ႕ရိုးအပါအ၀င္)ပင္ လွ်င္ မိုင္းေမာထက္ ေျပာပေလာက္ေအာင္ မႀကီးေခ်။ မႏၱေလးနန္းၿမိဳ႕(က်ဳံးႏွင့္ၿမိဳ႕ရိုး)သည္ပင္လွ်င္ မိုင္းေမာႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္းရွိသည္ကို အံ႕ၾသဖြယ္ေတြ႕ရွိရပါသည္။
၈။ မိုင္းေမာကို ယခုအခါ တူးေဖာ္လွ်င္ေနာက္မက်ေသးဟု ယူဆသည္။ ထို႕ထက္ေနာက္က် ဖင့္ေႏွးေနလွ်င္ လူဖ်က္ဆီးမႈ၊ အုတ္မ်ားတူးေဖာ္ၿဖိဳဖ်က္မႈမ်ားေၾကာင့္ မဆုံးရႈံးသင့္သည့္ သမိုင္းကြင္း ဆက္မ်ားဆုံးရႈံးသြားစရာရွိသည္။
၉။ သေရေခတၱရာေခတ္ ဆိတ္သုဥ္းသြားၿပီးေနာက္ သေရေခတၱရာကဲ႕သို႕ ႀကီးမားထည္၀ါ သည့္ အ၀ိုင္းသဏၭာန္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ဳိး တျခားေနရာ၌ထပ္မေတြ႕ရေသး။ မုိင္းေမာသည္ သေရေခတၱရာ မွလြဲ၍ ႀကီးမားထည္၀ါလွသည့္ အ၀ိုင္းသဏၭာန္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ ယဥ္းေက်းမႈခ်င္း နိးစပ္မႈရွိမရွိကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ေစာေၾကာသင့္ၿပီ ျဖစ္ေပသည္။
၁၀။ မိုင္းေမာသည္ သြားေရးလာေရးလြယ္ကူၿပီး ရန္ကုန္မႏၱေလးလမ္းမႀကီး၊ မီးရထားလမ္း မႀကီးမ်ားႏွင့္ လက္တစ္ကမ္းရွိေနသည့္အျပင္ ကူမဲ၊ သေျပေတာင္း စသည့္ၿမိဳ႕မ်ားမွတစ္ဆင့္ ခရီး ေပါက္ႏိုင္သျဖင့္ စူးစမ္းေလ့လာရန္မေ၀းသည့္ေနရာ၌ တည္ရွိသည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါ အေထာက္အထား(၁၀)ခ်က္အရ မိုင္းေမာကို လ်စ္လ်ဴရႈမထားဘဲ စူးစမ္း ေဖာ္ထုတ္ရန္ တူးေဖာ္ေလ့လာဖုိ႕ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းေၾကာင္းကို တုတ္ထမ္း မေျပာဘဲ ေပါက္တူးထမ္း၍ေျပာၾကပါစုိ႕ဟု မိုင္းေမာပဏာမစူးစမ္းေလ့လာခ်က္စာတမ္း၌ စာေရးသူ တင္ျပခဲ႕ဖူးသည္။
မိုင္းေမာ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားမွာလည္း ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား၌ ေတြ႕ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ်ျဖစ္ေနသျဖင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခုပင္ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းကို စာေရးသူတင္ျပ ခဲ႕ဖူးေပသည္။ တူးေဖာ္သုေတသနျပဳႏိုင္ပါေစဟုလည္း စိတ္ထဲ၌ ဆႏၵျပဳမိခဲ႕သည္။
မိုင္းေမာကို ၁၉၆၄-ခု ရိုက္ကူးသည့္ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံထဲ၌ ဖတ္ရႈေတြ႕ရွိခဲ႕ရသည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအရာမ်ားထဲတြင္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ေၾကာင့္ သတိျပဳမိခဲ႕သည္။ ၁၉၆၈-ခု ““ျမန္မာ့ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံမွ ဖတ္ရႈေလ့လာျခင္း””စာတမ္း၌ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ႕ဖူး သည္။ သုိ႕ရာတြင္ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈကို မျပဳႏိုင္ခဲ႕ေပ။ ေနာင္(၁၀)ႏွစ္ခန္႕ၾကာေတာ့မွပင္ ကြင္းဆင္း ေလ့လာမႈျပဳႏိုင္ခဲ႕သည္။ မႏၱေလးတိုင္းသို႕ တာ၀န္အရေျပာင္းေရႊ႕ရစဥ္ကာလျဖစ္ေခ်သည္။
မိုင္းေမာသုိ႕ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈ အႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳၿပီးေနာက္ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ပဏာမစူးစမ္းေလ့လာမႈ စာတမ္းတစ္ေစာင္ကို စာေရးသူ ၁၉၇၇-ခု၊ ဧၿပီလတြင္ ေရးသားတင္ျပခဲ႕ သည္။ ဆုေတာင္းျပည့္၍ေလာမေျပာတတ္။ မိုင္းေမာကို ၁၉၇၈-၇၉ ဘ႑ာေရးႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာနက စ၍တူးေဖာ္ခဲ႕ေလသည္။ စတူး၍ ရက္သတၱတစ္ပတ္မၾကာမီပင္ ဗဒၼပီဌ အမွတ္အသားပါသည့္အိုးကြဲအပိုင္းအစတစ္ခုကို တူးေဖာ္ရရွိခဲ႕ေပသည္။
ပ်ဴေခတ္ဒဂၤါးမ်ား၊ ပ်ဴေခတ္သုံးပုတီးေစ့မ်ားႏွင့္ အျခားအေထာက္အထားမ်ားကို တူးေဖာ္ ေတြ႕ရွိခဲ႕ေလသည္။ (၁၄-၃-၇၉ ေန႕ထုတ္ လုပ္သားျပည္သူ႕ေန႕စဥ္၊ ေၾကးမုံ၊ ျမန္မာ့အလင္းသတင္း စာမ်ား)။ မိုင္းေမာသည္ ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ႕ေပသည္။ မိုင္းေမာကို ဆက္လက္တူးေဖာ္ဦးမည္လည္း ျဖစ္ေခ်သည္။
No comments:
Post a Comment