တံပိုးေ၇ေက်ာ္ (၅)
စာကိုေရးၿပီးပစ္ထားလိုက္တာ သိတ္မၾကာပါဘူး၊ စာအစမွာ ပါတဲ့အတိုင္း လပြတၱာ စခန္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ စေရးခါစသံုးေနတာက အိုင္ေပါ့နာႏို၊ ဒီၾကားထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ အိုင္ေပါ့တပ္ခ်္ေျပာင္းကိုင္တယ္၊ စာကို ဆက္မေရးျဖစ္၊ အခုကၽြန္ေတာ္ အိုင္ပက္(၂)ကို သမီးပို ့ေပးတာနဲ ့စသံုးေနၿပီ၊ အဲဒီေလာက္ၾကာသြားတယ္၊ အလုပ္မွာလဲ ပညာရွင္အလုပ္ေတြမလုပ္ရေတာ့ဘူး၊ ကၽြန္ေတာ့္ဆီကေန အုပ္ခ်ဴပ္မႈဆိုင္ရာ ၈၀%လိုအပ္ပါတယ္တဲ့၊ ဒါနဲ ့ကို ဒီစာစုကို ဆက္မေရးျဖစ္တာ၊
စက္ဆန္းမီးရယ္ ၾကားထဲမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ ့ေသဆံုးၾကရတဲ့ အသက္ေတြ ပစၥည္းဥစၥာေတြရယ္ ေနာက္ ကို ေကေအာင္လင္း၊ ေနာက္စိတ္ပါ၀င္စားစြာ ဖတ္ရႈ ေဆြးေႏြးသူမ်ားေၾကာင့္ ဒီစာစုေတြကို လက္ကုန္အထိ ဦးစားေပးဆက္ေရးမယ္လို ့ဆံုးျဖတ္ေရးပါတယ္။
ဒီေရေတာ တိုင္းတာနည္း။ အရင္ကဆရာေတြဟာ ဒီေရေရာက္ကၽြန္းေတြကို ၀င္ရိုး axis ဆြဲလိုက္တယ္ အဲဒီ ၀င္ရိုးကို ကန္ ့လန္ ့ျဖတ္ၿပီး မီတာ ၂၀၀၀၊ ၁၀၀၀ေထာင့္မွန္လိုင္းေတြ ဆြဲၿပီးမာ ၄၀မီတာ အကြာမွာ အခ်င္း၀က္ ၅မီတာစက္၀ိုင္းေတြနဲ ့ေကာက္ရမယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အဲဒီအတိုင္းပဲ လိုက္မယ္ဆိုၿပီး ဒီဇိုင္းဆြဲတယ္၊ စမွတ္ေတြကို အေရာက္သြားဘို ့အခက္အခဲရွိတယ္ဆိုတာသိေပမဲ့ ဒီလုပ္ငန္းရဲ ့စေကးနဲ ့လိုအပ္ခ်က္မွာ ရွိတဲ့ ဂ်ီပီအက္စ္ေတြရဲ ့တိက်မႈက လံုေလာက္တယ္ဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာသိထားလို ့ပါပဲ။
ကန္ ့ကြက္ခ်က္ေတြကလဲ မ်ားသား။ ဂ်ီပီအက္စ္ကို ၀န္ထမ္းေတြ ခ်ကိုင္ခိုင္းလို ့မျဖစ္ဆိုၿပီးကန္ ့ကြက္က်တာ၊ ကၽြန္ေတာ့္ အေတြ ့အၾကဳံအရ ခေလးေတြက တကယ္အားကိုးရင္ အားကိုးရပါတယ္၊ အားမကိုးတဲ့ ပံုစံျပရင္ သူတို ့ဘက္ကလဲ ဘယ္တုန္ ့ျပန္မႈျပန္လာမလဲ။ ေနာက္ မင္းဂ်ီပီအက္စ္က ဘယ္ေလာက္မွန္လို ့လဲဆိုၿပီး မေတာက္တေခါက္ အသိေတြနဲ ့လာေျပာၾကတာပါပဲ။ ၈်ီပီအက္စ္မသံုးပဲနဲ ့ ရိုးရိုးစစ္သံုးေျမပံုေတြသံုးရင္လဲ တိုင္းဘို ့အမွတ္မွတ္ရတဲ့ ခဲသားရဲ ့အထူ ၁မီလီမီတာေလာက္ဟာ ေျမျပင္မွာ ဂ်ီပီအစ္တစ္လံုးရဲ ့အမွားေလာက္နဲ ့အတူတူပါပဲခင္ဗ်ား။
ေနာက္ ၀န္ထမ္းေတြ၊ ကၽြန္ေတာ္ နယ္ေျမ၀န္ထမ္းေတြကုိ သံုးပါတယ္။ ဒီေတာ ဒီေတာင္ (ေဆာရီးေတာင္မရွိ ကၽြန္းေတြပဲရွိတယ္) ဒီကၽြန္းေတြကို အပိုင္စား၇ထားတဲ့ ဘီအိုေခၚတဲ့ ဘိနယ္အရာရွိေတြကို ထဲ့သံုးတယ္။
ညႊန္ခ်ဴပ္(အဲဒီအခ်ိန္က ဒုညႊန္ခ်ဴပ္)က ပံ့ပိုးေပးတာေတြမွာ နယ္ေျမလူထုက ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္၊ လူထုကို ဒုကၡမေပးမိေစနဲ ့ဆိုၿပီး ၀န္ထမ္းေတြ ေန ့တြက္ကို လံုေလာက္စြာ ေပးတယ္၊ နယ္ေျမလူထုလုပ္အားကိုလဲ တကဲ့ ေန ့တြက္နဲ ့တြက္ေပးတယ္၊ မၾကံဳစဖူး ၀န္ထမ္းေတြ ေန ့တြက္က တေန ့၁၅၀၀၊ လုပ္သားခက တေန ့ ၂၅၀၀။ ေနာက္ စီးစရာ စက္ေလွမ်ား ကုန္က်မဲ့ ဆီမ်ား လိုေသးမရွိကို စနစ္တက်တြက္ခ်က္ၿပီးေပးတယ္။ ဆီဖိုးမပါ ကိုးဆယ့္တစ္သိန္း ငါးေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္ရွစ္ရာက်ပ္ကုန္က်ပါတယ္။
လုပ္ငန္း၇ဲ ့အသက္ ၈်ီပီအက္စ္တင္မက၊ ေဒတာေတြကို စစ္ဘို ့၊ ေျမပံုေတြ ကြင္းထဲမွာတင္ ျပင္ဆင္နိုင္ဘို ့၊ လက္ေတာ့ပ္ကြန္ပ်ဴတာမ်ား၊ မီးစက္၊ အင္ဗာတာ၊ ေပၾကိဳး (မွားျပန္ၿပီ အခ်င္းတိုင္းမီတာၾကိဳး diameter tape ေခၚတယ္၊ တိုင္းလိုက္တာနဲ ့အပင္ရဲ ့အခ်င္းကို တစ္ခါထဲေပးတယ္၊ ထုထည္ ဇယားေတြက လံုးပတ္ကို မသံုး အခ်င္းကို သံုးတာကိုး။ေနာက္ စားအိုးစားခြက္၊ ေဆး၀ါး၊ ရႊံ ့စီးဖိနပ္၊ အသက္ကယ္အက်ီၤ၊ ေသာက္ေ၇သန္ ့၊ ဒီဂ်ီတယ္ကင္မရာ။ မနည္း၊ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာသံုးရမွာကိုး။
အကူအညီဆိုလို ့ဖရီဒါတခုပဲ၊ အက္ဖ္ေအအိုက ဆရာ ကိုထြန္းေပၚဦးနဲ ့ ကြင္းထဲမွာေတြ ့တယ္။ သူသစ္ေတာမွာရွိစဥ္က ေဆာက္ထားတဲ့ ျဗဴံေမႊးကၽြန္းက အေဆာက္အဦးမွာေနေနေပမဲ့ အားနာနာနဲ ့ပဲ ေျပာလိုက္ရတာ၊ အကို အကူအညီကို ေလနဲ ့ေပးရင္ ကၽြန္ေတာ္ကလဲ ေဒတာကို ေလနဲ ့ပဲျပန္ေပးမွာလို ့။ ကၽြန္ေတာ္အခုလုပ္တဲ့ အလုပ္ကို အက္ဖ္ေအအိုနဲ ့တျခားလူမ်ားက ေဒၚလာရွစ္ေသာင္းဘိုးေလာက္ ပရိုဂ်က္ဆြဲထားတယ္၊ အခုအထိမတိုင္းပါဘူး။ သူတို ့အားလံုးက လူေတြပဲ ဦးစားေပးက်တယ္၊ သူတို ့လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ဘယ္လိုလူတန္းစားေတြ ေပၚေနတယ္ဆိုတာ ဆက္ေရးပါ့မယ္။
ကၽြန္ေတာ့္ဒိဇိုင္းကို ကၽြန္ေတာ္ ၾကားကာလထဲမွာ အကိုၾကီးခမ္းေအာင္နဲ ့ဗီယင္နာသြားေနတုန္း ေတာင္ေျမာက္ မီတာ ၂၀၀၀အကြာ အေရွ ့အေနာက္ေျပးေနတဲ့ လိုင္းေတြအေနနဲ ့ေျပာင္းလိုက္က်တယ္၊ အေၾကာင္းျပခ်က္က ဘာမွမဟုတ္ ဂ်ီပီအက္စ္ကို ၀န္ထမ္းေတြ အသံုးျပဳမႈကို မယံုလို ့ပဲ။
ထိခိုက္တာေပါ့။ ကၽြန္းအမ်ားစုက ေတာင္ေျမာက္တန္းေနက်တာေလ၊ ကမ္းေဘးစပ္မွာပဲ ေပါက္တဲ့ ေတာအမ်ဳိးအစားေတြ representative နည္းသြားတယ္၊ မတတ္ႏိုင္ပါဘူး၊ ျပင္ထားတဲ့အတိုင္းပဲ ဆင္း၇တာပဲ။
တံပိုးေ၇ေက်ာ္(ေျခာက္)
ေနာက္တစ္ဆင့္ ဘာေတြတိုင္းမွာလဲ၊
အေရးၾကီးပါတယ္၊ ယခင္ သစ္ေတာအေျခအေနပဲတိုင္းတာၾကတာ၊ အခု မုန္တိုင္းရဲ ့သက္ေရာက္မႈ၊ လူေတြရဲ ့သက္ေရာက္မႈ၊ သစ္ပင္ေတြရဲ ့ထိခိုက္မႈ တုန္ ့ျပန္မႈ၊ ဒီေနရာမွာေတာ့ rapid assessment ေတြ၀င္သြားတဲ့ JICA , FREDA, FAO စသည္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္၊ သူတို ့ဆီက ေကာင္းတာေတြ ယူလိုက္ရလို ့ပါပဲ။ သူတို ့အလုပ္ကို ကၽြန္ေတာ္မေကာင္းဘူးလို ့မေျပာပါဘူး၊ ကၽြန္ေတာ္တို ့လို detail assessment ေတြမ၀င္ႏိုင္ခင္ အမ်ားၾကီး သံုးရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြပါ၊ ျပသနာက သူတို ့က ဒါလုပ္ၿပီးရင္ အေသကိုင္လိုက္ေရာ ကၽြန္ေတာ္တို ့လို systematic design , နမူနာကြက္အမ်ားၾကီးကေန ေကာက္တဲ့ sampling error ေတြတြက္ခ်က္ထားတဲ့ ေဒတာ၇လာေတာင္မွ သူတို ့နဲ ့လြဲရင္ ထေအာ္တယ္၊ အေသးစိတ္လုပ္ငန္းမွာ ၀င္မပါေတာ့ဘူး။
ကၽြန္ေတာ္ ေကာက္တာေတြကို အေသးစိတ္ေရးေပးမယ္၊ ေနာင္မ်ား အလုပ္လုပ္၇အံုးမယ္ reassessment လုပ္ရအံုးမယ္ဆိုရင္ သံုးႏိုင္ေအာင္
စာတိုင္ အမွတ္ ၁ကေန ၅က ျမိဳ ့နယ္ၾကိဳး၀ိုင္း အကြက္၊ နမူနာလိုင္းအမွတ္၊ နမူနာကြက္အမွတ္
အမွတ္ ၆ကေန၈က စၿပီ၊ ခုတ္ထားတဲ့ သစ္ငုတ္ေတြကို တိုင္းတယ္၊ ရတဲ့ အေျဖအရ ထိန္းသိမ္းထားတဲ့ မိန္းမလွကၽြန္းမွာကို သစ္ငုတ္ေတြက လက္ရွိအပင္ေတြထက္ မ်ားတယ္၊ (က်န္တဲ့ ေနရာမ်ား ဆိုဘြယ္မရွိ)
၉က အပင္နာမည္၊ ၁၀က အပင္အေ၇အတြက္၊ ၁၁က အပင္ကို ကြန္ပ်ဴတာထဲထဲ့ဘို ့ကုဒ္နံပါတ္။ ၁၂မွာ အပင္ရဲ ့အခ်င္းတိုင္းပါတယ္ ပင္စည္ရဲ ့ရင္စို့အျမင့္မွာ အခ်င္း ၅စင္တီမီတာထက္ပိုတဲ့ အပင္အားလံုးကို နမူနာကြက္ရဲ ့၅မီတာ အခ်င္း၀က္အတြင္းမွာ တိုင္းပါတယ္။
၁၃မွာ ပင္စည္အမ်ဳိးအစား၊ ဘာေတြတိုင္းသလဲ၊ ေလးမ်ဳိးခြဲတယ္၊ က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ ပင္စည္၊ သစ္ကိုင္းေတြပဲ ပ်က္စီးတဲ့ ပင္စည္၊ ပင္စည္တစ္၀က္ က်ဳိးသြားပ်က္သြားတဲ့ ပင္စည္၊ ေနာက္ဆံုး အပင္ေသသြားတာ(သို ့အျမစ္ပါကၽြတ္သြားတဲ့ ပင္စည္) damage assessment စပါၿပီခင္ဗ်ား
အလုပ္မစခင္ ၿဗဴံးေမႊးကၽြန္းမွာ အနီးကပ္ ပို ့ခ်ျခင္း စပါတယ္။ ညာဘက္ကေန အပင္ေျခာက္ေလးမွာ တင္ေနတဲ ့ အမႈိုက္ေျခာက္က ဒီစခန္းမွာ ေရတက္ခဲ့တဲ့ အျမင့္၊ ဒီလုပ္ငန္းကို သစ္ေတာဌာန ရံပံုေငြ နည္းပညာမ်ားနဲ့ လုပ္ခဲ့ပါတယ္ ယူအင္န္အစရွိသည္ အကူအညီေပးပါမယ္ ေအာ္ခဲ့ေပမဲ့ ဒီလိုအလုပ္မ်ုိးမွာ ဘာမွ အကူအညီ မရခဲ့ပါဘူး
တံပိုးေရေက်ာ္(၇)
၁၄မွာ ရြက္အုပ္ အမ်ဳိးအစား Storey လို ့ေခၚပါတယ္၊ ျခဳံပုတ္၊ ပင္လတ္၊ ပင္ျမင့္၊ ပင္သစ္ဆိုၿပီး ေလးမ်ဳိးခြဲတယ္၊ လပြတၱာဆိုရင္ အရမ္းဆိုးေပါ့။
၁၅မွာ အရြက္ေတြ အေျခအေန Leave position ထိခိုက္မႈတိုင္းတာျခင္းပါပဲ၊ အရြက္လံုး၀မက်န္တဲ့အပင္၊ ျပန္ၿပီး ရွင္သန္ဘို ့ရံုးကန္ရာက နာလန္ထေနတဲ့အရြက္ေတြ၊ လံုး၀ ျပန္ေကာင္းေနတဲ့ အရြက္ေတြ၊ ဒီေဒတာကေန ေနာင္ကို မုန္တိုင္းဒဏ္ခံႏိုင္တဲ့ အပင္အမ်ဳိးအစားေတြကို သိခဲ့ရပါတယ္။
၁၆မွာ သစ္ေစ့စုေဆာင္းႏိုင္မည့္ အေျခအေန၊ ဒီေရေတာမွာ သစ္ေစ့အျပင္ အပင္ေပၚမွာတင္ အေညွာင့္ေပါက္တဲ့ propagule ဆိုတာရွိတယ္၊ ေကာင္း/သင့္/ညံ ့ ခြဲျခားပါတယ္၊ ဒီအေပၚမူတည္ၿပီး တည္ေထာင္မဲ့ ပ်ဳိးဥယာဥ္မ်ားအတြက္ သစ္ေစ့၊ အေညွာင့္ တျခားေနရာေတြ (ရခိုင္/ တနသၤာရီ အစရွိသည္ လွမ္းစုရမလား ခ်င့္ျခိမ္ၾကရပါတယ္။
၁၇ႏဲ ့၁၈ဟာ ဓမၼတာမ်ဳိးဆက္ျခင္း Natural regeneration နဲ့ဆိုင္ပါတယ္။ ၁၇ဟာ အရည္အတြက္ကို တိုင္းပါတယ္။ ၁၈မွာ မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးမႈ % ကို No damage, A little (20%), Clearly observed(50%), more than 80% are damaged (100%) ဆိုၿပီးခြဲထားပါတယ္။
၁၉ဟာ ႏံုးပို ့ခ်ျခင္း၊ ကမ္းပါးတိုက္စားျခင္း၊ ေျမဆီလႊာတိုက္စားျခင္းမ်ားကို တိုင္းတာပါတယ္၊ မရွိတာ၊ အနည္းအက်ဥ္းရွိတာ၊ ရွိတာ
ဒါ့အျပင္ အေရးၾကီးဆံုးက မုန္တိုင္းဒီေရတက္ခဲ့တဲ့ အျမင့္ေတြကို တိုင္းခဲ့ပါတယ္၊ သစ္ပင္ေတြမွာ အမႈိက္ေတြ တက္ေနတာ၊ ေနာက္ အလုပ္သမားေတြကို ေမးၿပီး နမုနာကြက္အားလံုးရဲ ့မုန္တိုင္းဒိေရအျမင့္ေတြကို ဂ်ီပီအက္စ္ အညႊန္းေတြနဲ ့အတိအက် တိုင္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အင္မတန္ အေရးၾကီးတဲ့ ေဒတာပါပဲ။
ဘိုကေလးဘက္က ကၽြန္ေတာ့္ အဖြဲ ့ေတြ ရိုက္ေပးတာပါ မိန္းမလွက မိေခ်ာင္း မိေခ်ာင္းရွိတဲ့ ေနရာေတြ သစ္ပင္မတိုင္းနဲ ့ဆိုၿပီး လက္ေထာက္တာ၀န္ခံက လုပ္ေနလို ့ မင္းတို ့ မိေခ်ာင္းဆာေဗးေတာင္ လုပ္ေနရတာ မသြားရဲ ရင္ ရဲေခၚၿပီး ေသနပ္ယူသြားလို ့က်ပ္၇ေသးတယ္
ပ်က္စီးမႈ ၃မ်ဳိး ဆာေဗးတြင္ အေသးစိတ္တိုင္း၇ပါသည္ ၁၉၈၇-၈၈ အိုင္တီစီမွ သင္ခဲ့ေသာ ဘာသာရပ္မ်ား အခုမွ အသံုးခ်ရသည္။ လံုး၀ေသသြားေသာ အပင္မ်ား ပင္စည္မွ အရြက္ျပန္ထြက္ေနေသာ အပင္မ်ား၊ ျပန္လည္ရွင္သန္ေနၿပီျဖစ္ေသာ ကန္ ့ဘလာ ပင္မ်ား
No comments:
Post a Comment