မိုင္းေမာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စိတ္၀င္စားဖြယ္တင္ျပခ်က္မ်ား
အမည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ေျပာရလွ်င္
မိုင္းေမာ ဟူေသာအမည္နာမႏွင့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္း၌ေတြ႕ရွိရသည့္အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ကို ေစ့ငုသုံးသပ္ၾကည့္လွ်င္ ယခုေတြ႕ရွိသည့္ မိုင္းေမာဟုအမည္မွည့္ေခၚထားသည့္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ ေဟာင္းႀကီးမွာ သမိုင္းအလာ မိုင္းေမာႏွင့္ လုံး၀ပတ္သက္မႈရွိဟန္မေတြ႕ရပါ။
ျမန္မာရာဇ၀င္မ်ား၊ ကုန္းေဘာင္သီေပါရာဇ၀င္မ်ားအရဆိုလွ်င္ ““ရွမ္းမင္းအစ ဘိႏၷက””ဟု ရွမ္းျပည္ကိုစတင္တည္ေထာင္ခဲ႕ရာ ဘိႏၷကရာဇာမင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဆိုေရးသားၾကသည္ကို ေတြ႕ရ ေပသည္။ ဘိႏၷကရာဇာသည္ ေရႊလီျမစ္အထက္ပိုင္း လက္ယာဘက္ကမ္းေျခ မိုင္းေမာေဒသ၌ အေျခခ်ကာ ရွမ္းတစ္ဆယ့္ကိုးခရိုင္ကိုစတင္တည္ေထာင္ခဲ႕သည္ဟု အဆိုရွိ၏။ ထို႕ေၾကာင့္ ရွမ္းျပည္ေထာင္အစ မိုင္းေမာကဟူ၍ အဆိုရွိေၾကာင္းလည္း သိရေပသည္။
အဆိုပါမိုင္းေမာမွာ နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ကတည္းကပင္လွ်င္ ေရႊလီျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း၊ နမ္းခမ္း၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ ယြန္းယြန္း တရုတ္ျပည့္သူ႕သမၶတႏိုင္ငံထဲ၌ က်ေရာက္လ်က္ရွိေလၿပီ။ ပုဂံေခတ္ အေနာ္ရထာလက္ထက္ပိုင္းက မိုင္းေမာသည္ပုဂံသို႕ လက္ေဆာင္ပ႑ာဆက္သည့္ သစၥာခံနယ္တစ္ခု ျဖစ္၏။
ပုဂံေခတ္အင္အားေပ်ာ့ညံ႕လာသည့္ (၁၃)ရာစုပိုင္းေလာက္တြင္မူကား စစ္ကိုင္း၊ ပင္းယ၊ ျမင္စိုင္းစသည္တုိ႕ကို ရွမ္းၿမိဳ႕စားညီေနာင္မ်ား သိမ္းပိုက္လ်က္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းကို ႀကီးစိုးခဲ႕ေပ သည္။
အင္း၀ေခတ္ဆင္ျဖဴရွင္၏ေရႊဘို ““ဘုံစံလြတ္ေက်ာင္း””ေက်ာက္စာ၌ ေဖာ္ျပပါရွိသည့္ ျမန္မာ လက္နက္ႏိုင္ငံေတာ္အ၀ွမ္း၌ မိုင္းေမာ၊ စည္ခြင္၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စႏၵၵား၊ မို၀န္း စသည့္ ရွမ္းတရုတ္မ်ားေနထိုင္ရာ ၿမိဳ႕ႀကီး(၉)ၿမိဳ႕ကို ေမာရိယတိုင္းဟု ေခၚတြင္ပါရွိေၾကာင္းလည္း သိရွိရေပ သည္။
တစ္ဖန္အင္း၀ဘုရင္ သာလြန္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ ရခိုင္ဘုရင္သီရိသုဓမၶရာဇာႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာ သံတမန္၊ လက္ေဆာင္ပ႑ာမ်ားႏွင့္ စာခၽြန္မ်ားအျပန္အလွန္ဆက္ၾကပုံကို ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ပဥၥမတြဲ၌ ျမန္မာဘုရင္ပိုင္နက္ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားစာရင္း၌ မိုင္းေမာျပည္ဟု ပါ၀င္ေနသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရွိရျပန္သည္။
““...ဇင္းမယ္ျပည္၊ က်ဳိင္းသည္ျပည္၊ က်ဳိင္းတုံျပည္၊ အနန္းျပည္၊ က်ဳိင္းရုံးျပည္၊ ငသည္စီ ျပည္၊ မိုးမိတ္ျပည္၊ သီေပါျပည္၊ မိုးနဲျပည္၊ ေညာင္ေရႊျပည္၊ ဗန္းေမာျပည္၊ မိုးေကာင္းျပည္၊ မိုးညွင္း ျပည္၊ ကေလးျပည္၊ မိုင္းလ်ည္းျပည္၊ ကိုင္းမားျပည္၊ မိုင္းေမာျပည္ တိုင္းႀကီးမ်ားအေပါင္းႏွင့္တကြ ျပည္ႀကီးမ်ားအေပါင္းကိုအစုိးရေသာ....””အစရွိသျဖင့္ ေတြ႕ရွိရေပသည္။
ေတာင္ငူေခတ္ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္တြင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ကို ထပ္မံတည္ေဆာက္ႏုိင္ ခဲ႕ရာ တရုတ္နယ္စပ္ေရာက္ေနသည့္ ရွမ္းနယ္မ်ားျဖစ္ေသာ ကိုင္းမား၊ စႏၵါး၊ မိုး၀န္း၊ မိုးနား၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုင္းေမာ၊ ငစည္ခြင္စသည့္ ေျမာက္ပိုင္းရွမ္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားတြင္လည္း ဘုရင့္ေနာင္၏ ျမန္မာ့ရဲမက္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ႕ေၾကာင္း သိရွိရေပသည္။
ဤကား မိုင္းေမာ ဟူေသာ အမည္ႏွင့္ ေတြ႕ရွိခဲ႕ရသမွ်သာျဖစ္ေပသည္။ ေတြ႕ရသမွ် မွတ္တမ္းမ်ားအရ ယခုေဖာ္ျပသည့္ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္မႈရွိႏိုုင္ဖြယ္ မေတြ႕ရေပ။ ယိုးဒယားျမန္မာ နယ္စပ္၌ ၁၉၇၇ခု ဗမာ့တပ္မေတာ္ကႏွိမ္နင္းခဲ႕ရသည့္ ဘိန္းျဖဴစခန္းျဖစ္ေသာ မိုင္းလင္း မိုင္းေမာ စသည့္ေနရာမ်ားမွာလည္း ပတ္သက္စရာမရွိပါ။
ထို႕ေၾကာင့္ ယခုဤစာအုပ္၌ ေဖာ္ျပထားသည့္ မိုင္းေမာဟူေသာ အမည္မွာ သမိုင္းအလာ အမည္မဟုတ္မူဘဲ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ဗဟိုတြင္ေတြ႕ရွိရသည့္ ေက်းရြာကေလးတစ္ခု၏ နာမည္ျဖင့္ မွည့္ ေခၚထားျခင္းမွ်သာျဖစ္ေၾကာင္း အတန္တန္ဆိုခဲ႕ရျခင္းျဖစ္ေပသည္။
လယ္ယာေျမမ်ား
ၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း၌ လယ္ယာမ်ားျဖင့္ ျပည့္လ်က္ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္လယ္မ်ားမွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းေျမာက္ဖက္ပိုင္း နတ္လႊဲေျမာင္း ေရေသာက္ေဒသမ်ား၌ ပိုမိုေတြ႕ရသည္။ အေရွ႕ႏွင့္ေတာင္ ပိုင္းတြင္မူကား ယာကြက္မ်ားပိုမိုမ်ားျပားသည္။ က်ဳံးေဟာင္းေနရာမ်ားအတြင္း၌ပင္ စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ယခုအခါတြင္မွ မဟုတ္ေရွးယခင္ကတည္းကပင္ သေရေခတၱရာ၊ ေရႊဘို စသည့္ၿမိဳ႕မ်ားကဲ႕သို႕ ၿမိဳ႕ရိုးအရံအတားအတြင္း၌ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္မႈထြန္းကားစည္ပင္ ခဲ႕ဟန္လကၡဏာရွိသည္။
ဘုရားပုထိုးေဟာင္းမ်ား
သိမ္ႀကီးဘုရား
မိုင္းေမာရြာႏွင့္ကပ္လ်က္ရြာ၏ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္တြင္ သိမ္ႀကီးဘုရားဟုယခုေခၚ တြင္လ်က္ရွိေသာ ဘုရားစုရွိသည္။ ရြာမွအၿမဲျပဳျပင္မြမ္းမံထားသည့္ ဘုရားစုျဖစ္သည္။ ေစတီ(၄)ဆူ ႏွင့္ ဘုရားသိမ္တစ္ခုရွိသည္။ သိမ္ေတာ္အတြင္း၌ ဘုရား(၁၅)ဆူတည္ရွိသည္။ သိမ္ေတာ္၏အမိုးမွာ ၿပိဳပ်က္ယိုယြင္းလ်က္ရွိၿပီ။ ၄င္းသိမ္ေတာ္အတြင္း ဂူနံရံမ်ားေပၚ၌ ေဆးေရးပန္းခ်ီရုပ္မ်ားရွိသည္။ တခ်ဳိ႕လည္း ပ်က္စီးကုန္ၿပီ။ တည္ေဆာက္မႈကိုၾကည့္ရျခင္းအားျဖင့္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းလြန္ၿပီးေနာက္ ကာလအတန္ၾကာမွတည္သည့္ ဘုရားမ်ားျဖစ္ဟန္ရွိသည္။
မူလဘုရားေဟာင္းမ်ားျဖစ္လွ်င္လည္း အထပ္ထပ္ျပဳျပင္မြမ္းမံမႈမ်ားေၾကာင့္ မူရင္းပုံစံမရွိေတာ့ ဟု ထင္ျမင္ပါသည္။ ေစတီမ်ားမွာ ထုံးသကၤန္းေဖြးေဖြးႏွင့္ပင္ရွိၾကသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရား
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္းရွိ ေရွးေဟာင္းဘုရားတစ္ဆူမွာ ယခုရြာခံလူမ်ားက ““နန္းေတာ္ရာ ဘုရား””ဟု ေခၚေနၾကသည့္ ေရွးဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ နန္းေတာ္ရာဘုရားဟု ေခၚသနည္းဟု ရြာခံလူမ်ားက မေျပာတတ္။ အစဥ္အဆက္ ဤအမည္ျဖင့္ပင္ ေခၚေ၀ၚသမႈျပဳလာခဲ႕ ၾကေၾကာင္း ေျဖၾကသည္။
ေရွးေရွးကနန္းေတာ္ေနရာတြင္ တည္ထားသည့္ဘုရားဟုလည္း တခ်ဳိ႕ကေျပာၾကသည္။ မည္သို႕ပင္ရွိေစ၊ နန္းေတာ္ရာဘုရားသည္ ေရွးဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္မွာကား သံသယရွိဖြယ္မလိုပါ။ နန္းေတာ္ရာဘုရားကို ယခင္နန္းေတာ္ေဟာင္းရွိဖူးသည့္ ေနရာေဟာင္း၌ တည္ထားျခင္းျဖစ္ပါသည္ ဟူ၍ တခ်ဳိ႕က ေျပာဆိုၾကသည္။ အကယ္၍ ဘုရား၏လက္ရွိေနရာသည္ နန္းေတာ္ရာအမွန္ပင္ ျဖစ္သည္ဆိုအံ႕။ ဤေနရာသည္ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ဗဟိုခ်က္တည့္တည့္တြင္ က်ေရာက္ေနသည့္ေနရာ ျဖစ္သျဖင့္ မ်ားစြာယုတၱိရွိေပသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရားသည္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ႀကီး ဖြံ႕ၿဖိဳးစည္ပင္ကတည္းကပင္ တည္ထားခဲ႕ဖူးသည့္ ဘုရားျဖစ္ဟန္မတူပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွ တည္ဟန္ရွိသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ၄င္း၏တည္ေဆာက္မႈမွာ သိမ္ႀကီးဘုရားထက္ ပို၍ေစာဟန္လကၡဏာရွိေပသည္။
နန္းေတာ္ရာဘုရားစု၌ ေစတီ(၉)ဆူပါ၀င္သည္။ ေစတီမ်ားမွာ ေခါင္းေလာင္းပုံအထက္ၾကာ ေမွာက္ၾကာလွန္ ငွက္ေပ်ာဖူးပိုင္းမ်ား က်ဳိးက်ပ်က္စီးလ်က္ရွိေခ်ၿပီ။ ထီးေတာ္မ်ားလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။ တခ်ဳိ႕ေသာဘုရားေစတီမ်ားမွာ ဂူဘုရားမ်ားျဖစ္၍ ဂူတြင္း၌ ဘုရားဆင္းတုမ်ားရွိသည္။ တခ်ဳိ႕ဘုရား မ်ား၌မူ ဆင္းတုပင္မရွိေတာ့ေပ။ (ဆင္းတုေတာ္ ၅ဆူေတြ႕ရ၏။)
တခ်ဳိ႕ဂူမ်ား ၿပိဳအက္လ်က္ရွိၿပီး အဂၤေတပန္းတေမာ့မ်ား ေဖာ္မြမ္းထားသည့္ပန္းေျပာက္ပန္း ႏြယ္မ်ား တခ်ဳိ႕က်န္ရွိေသးသည္။ ထိုဘုရားစုကို ရင္ဆို႕သာသာမွ်အျမင့္ရွိသည့္ တံတိုင္းျဖင့္ကာရံထား သည္။ အုတ္ခ်ပ္တစ္ခုကို တိုင္းတာၾကည့္ရာတြင္ အလ်ား၁၅လက္မ၊ အနံ၈လက္မႏွင့္ ထု၁လက္မခြဲ ရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရ၏။
သိမ္ႀကီးဘုရားကို ရြာကျပဳျပင္မြမ္းမံေလ့ရွိၾကေသာ္လည္း နန္းေတာ္ရာဘုရားစုကို မြမ္းမံျပဳျပင္ ရန္ ရြာကမတတ္ႏိုင္ၾကဟန္တူပါသည္။ ရံဖန္ရံခါ ထုံးသကၤန္းကပ္လွဴေၾကာင္းသာ ၾကားသိရေပသည္။ နန္းေတာ္ရာဘုရားစု၏ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ထုံးသကၤန္းပင္မရွိပါေခ်။ ဘုရားျဖစ္၍အုတ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ယူငင္ၾကျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ေတာ္ပါေသး၏။ ေရွးေဟာင္းဘုရားမ်ားျဖစ္သည့္ နန္းေတာ္ရာ ဘုရားစုကိုလည္း ထိန္းသိမ္းထားသင့္သည္ဟု သေဘာရပါသည္။
အျခားဘုရားေဟာင္းမ်ား
ၿမိဳ႕ေဟာင္းရာ၏အတြင္း၌ ေဖာ္ျပခဲ႕ၿပီးသည့္ သိမ္ႀကီးဘုရားႏွင့္ နန္းေတာ္ရာဘုရားစုတို႕မွအပ အျခားပုထိုးေဟာင္း၊ ဘုရားပ်က္မ်ားကို မေတြ႕ခဲ႕ရပါ။
ၿမိဳ႕ေဟာင္းေတာင္ဘက္၊ ၿမိဳ႕ရိုး၏အျပင္ဘက္တြင္ ပ်က္စီးယိုယြင္းေနၿပီျဖစ္သည့္ ဘုရားေစတီ တစ္ဆူကိုေတြ႕ရွိရသည္။ ဤေစတီကို ယခုအခါ ဖိုးၾကာပင္ဘုရားဟူေသာအမည္ျဖင့္ ရြာသားမ်ားက သုံးႏႈန္းေခၚေ၀ၚလ်က္ရွိၾကသည္။ ေစတီေဟာင္းမွာ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ေတာတြင္ ရြာ၏ေတာင္ဘက္ယြန္းယြန္းမိုင္၀က္ခန္႕ေလာက္တြင္ရွိသည္။ ေစတီမွာ ယိုယြင္းလ်က္ရွိၿပီး အထက္ပိုင္းၿပိဳပ်က္လ်က္ ဌာပနာေဖာက္ထားသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ေတာင္ဘက္ ၿမိဳ႕ရိုးအျပင္ဘက္၌ ေၾကမြပ်က္စီးလ်က္ရွိသည့္အုတ္ပုံမ်ား ေနရာအႏွံ႕ရွိေနသည္။ သုိ႕ရာတြင္ေျမႏွင့္တေျပးညီစြာ ျပန္႕ႀကဲလ်က္ရွိေနၿပီျဖစ္၍ ဂူပုထိုးေဟာင္းမ်ားမွ အုတ္မ်ားေလာ၊ အေဆာက္အအုံေဟာင္းမ်ားမွ အုတ္မ်ားေလာဟု တူးေဖာ္မၾကည့္ဘဲ ေျပာရန္ခက္ ေခ်သည္။
ဖိုးၾကာပင္ဘုရား၏ ေျမာက္ဘက္ခပ္က်က် နတ္လႊဲေျမာင္း၏တစ္ဘက္ကမ္းတြင္ လုံးေတာ္ ႀကီးဘုရားဟုထြင္သည့္ ေစတီႀကီးတစ္ဆူရွိသည္။ ေရွးေရွးက လုံးေတာ္နီဘုရားဟုေခၚၿပီး ယခုလုံးေတာ္ႀကီးဘုရားဟု ေခၚၾကေၾကာင္းသိရသည္။
မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၌ေတြ႕ရွိရသည့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းတခ်ဳိ႕
ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို စူးစမ္းေလ့လာသည့္အခါ ၀န္းက်င္၌ေနထုိင္ၾကသည့္ ေဒသခံရြာသားမ်ား ေကာက္ရေတြ႕ရွိတတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ားကိုစူးစမ္းရသည္။ တခ်ဳိ႕လည္း ရရွိသည့္ပစၥည္းမ်ားကို ေရွး ေဟာင္းပစၥည္းမ်ားဟု မထင္မွတ္ၾက။ တခ်ဳိ႕မွာေကာက္ယူရရွိခဲ႕ဖူးေသာ္လည္း ယခုလက္၀ယ္၌မရွိၾက။ မျပႏိုင္ေတာ့။
ေတြ႕ရွိၾကသည့္ ပစၥည္းမ်ားဆိုရာ၌ ေရတြင္းတူးေဖာ္ရင္းရသည္။ အိမ္တိုင္အတြက္တြင္းတူးရင္း ရသည္။ ေခ်ာင္းကမ္းပါးၿပိဳ၍ရသည္။ လယ္ထြန္ရင္းရသည္။ သြားရင္းလာရင္းေကာက္ရသည္ စသည္ ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိရာ အထူးသျဖင့္ ေရစားေျမၿပိဳ၍လည္းေကာင္း၊ တျခားကိစၥအတြက္ တူးဆြ၍ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားကို အဓိကထား၍ေလ့လာမႈျပဳရေပသည္။ မိုင္းေမာ၌ေတြ႕ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ စိတ္၀င္စားဖြယ္အေကာင္းဆုံးပစၥည္းသုံးရပ္မွာ (၁)ခ်င္းပုတီး၊ (၂)ဒဂၤါးႏွင့္ (၃)အေရးအစင္းပါသည့္ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခ်ပ္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။
ခ်င္းပုတီးမ်ား
ခ်င္းပုတီးဟူသည့္ေ၀ါဟာရမွာ ခ်င္းတုိင္းရင္းသားမ်ား အလြန္ျမတ္ႏိုးစုံမက္ၾကသည့္ ပုတီးမ်ား ျဖစ္၍ ခ်င္းပုတီးဟုေခၚၾကသည္။ ဤပုတီးမ်ဳိးမွာ အလုံးပုံ၊ ဗုံတိုပုံ၊ ဗုံရွည္ပုံသဏၭာန္ႏွင့္ေလးေထာင့္ အျပားပုံသဏၭာန္အစရွိသျဖင့္ အနက္ခံေပၚတြင္ အျဖဴေရာင္အေရးအစင္း ဒီဇိုင္းမ်ဳိးစုံကိုေဖာ္ထား သည့္ပုတီးမ်ားျဖစ္သည္။ အလြန္ႏွစ္လိုဖြယ္ရာေကာင္းသျဖင့္ ေတာင္ေပၚသားမ်ားအထူးသျဖင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားအမ်ဳိးသမီးမ်ား ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကသျဖင့္ ခ်င္းပုတီးဟုပင္ ေခၚတြင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားက တန္းဖိုးမ်ားစြာေပး၍ ၀ယ္ယူဆင္ျမန္းၾကသည္ဟုလည္း သိရေပသည္။ ဤခ်င္းပုတီးမ်ားအေရာင္းသြက္၊ ေစ်းေကာင္းလွသျဖင့္ စစ္မျဖစ္မီကာလကပင္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း ေဒသအတြင္း၌ ရွာေဖြတူးေဖာ္ၿပီးေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈ ရွိခဲ႕သည္။
ခ်င္းပုတီးရွာေဖြတူးေဖာ္သူမ်ားလွသျဖင့္ ေစ်းဆိုင္တန္းမ်ားပင္ လာေရာင္ဖြင့္လွစ္ေရာင္းခ်ၾက သည္။ ေစ်းဆိုင္ကႏၷားစည္ကားလွသည္။ တူးေဖာ္ရသူမ်ားျပားၿပီး အလုအယက္တူးေဖာ္ၾကသျဖင့္ အခ်င္းမ်ားၾကမည္စိုး၍ အစိုးရက ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ႕သည္။ တူးေဖာ္မႈကို တားျမစ္ခဲ႕သည္ဟုသိရ၏။ ရွာေဖြတူးေဖာ္မႈမ်ားျပားျခင္းေၾကာင့္ ခ်င္းပုတီးမ်ားလည္း ရွားပါးလာသည္ဟုဆိုၾက၏။
ဒဂၤါးမ်ား
မိုင္းေမာ၌ စာေရးသူေလ့လာစဥ္က ဒဂ္ါးေလးျပားေတြ႕ရွိခဲ႕ရသည္။ တစ္ျပားမွအပက က်န္ဒဂၤါးမ်ားမွာ သေရေခတၱရာႏွင့္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတုိ႕၌ ေတြ႕ရွိရသည့္ဒဂ္ါးမ်ားႏွင့္ တေထရာ တည္းတူညီမႈရွိေပသည္။ မိုင္းေမာဒဂၤါးမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင့္ သုံးမ်ဳိးသုံးစားေတြ႕ရသည္။ မ်က္ႏွာ ဘက္အျခမ္း၌ သိရိ၀စၦပုံသည္ သေရေခတၱရာ၊ ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏိုး၊ ပ်ဳၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားတြင္ေတြ႕ရသည့္ သီရိ၀စၦပုံအတုိင္းပင္ျဖစ္သည္။ ေက်ာဘက္၌မူ ေရာင္ျခည္ေျခာက္သြယ္ပါရွိသည့္ေန၀န္း၊ ေအာက္ပိုင္း ၌လည္း ေရာင္ျခည္ေျခာက္သြယ္ျဖင့္ ထပ္တူေရာင္ျပန္ဟပ္ေနသည့္အသြင္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေရာင္ျခည္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကားတြင္ ဗိႏၶဳေျပာက္တစ္ခုစီ ေပါင္းဗိႏၶဳေျပာက္ ၁၄=ခုျဖင့္လည္း ေကာင္းေတြ႕ရသည္။
ဒုတိယအမ်ဳိးအစားတြင္ မ်က္ႏွာဘက္၌ သီရိ၀စၦႏွင့္ ၄င္း သီရိ၀စၦ၏အတြင္း၌ ခရုသင္းပုံပါရွိ သည္။ ေက်ာဘက္၌ဗဒၶဌပုံပါရွိသည္။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းတူးေဖာ္စဥ္က ေတြ႕ရသည့္ဒဂၤါးတစ္ခုႏွင့္ တေထရာတည္းတူညီလွေပသည္။
တတိယအမ်ဳိးအစားမွာ မ်က္ႏွာဘက္ျခမ္း၌ရွိသည့္ သီရိ၀စၦပုံမွာထူးျခားသည္။ သီရိ၀စၦ၏ ေအာက္ေျခမွာ က်ဥ္းလွသည္။ ပြန္းတီးေနသျဖင့္သီရိ၀စၦအတြင္း၌ မည္သည့္ပုံပါရွိသည္ကိုမသိရ။ တျခားထူးျခားခ်က္တစ္ရပ္မွာ သီရိ၀စၦေဘး၌ ပါရွိတတ္သည့္ ဗဒၶပီဌအေသးကေလးမွာ သုံးခုေပါင္း၍ ဆင့္ထားသည့္ ဗဒၶပီဌပုံကေလးျဖစ္ေနသည္။ အျခား၌ေတြ႕ရသည့္ဒဂၤါးမ်ား၌ မေတြ႕ဖူးေပ။ အမ်ား အားျဖင့္ ဗဒၶၶပီဌအေသးကေလးတစ္ခုတည္း သို႕မဟုတ္ တစ္ခါတစ္ရံ ဗဒၶပီဌအေသး ၂-ခုဆင့္လည္း ရွိတတ္သည္။ မိုင္းေမာဒဂၤါးကဲ႕သို႕ ဗဒၶၶပီဌအေသးကေလးသုံးခုဆင့္ရွိသည္ကို မေတြ႕ရေပ။ ဒဂၤါးမ်ားမွာ ေခ်ာင္းကမ္းပါးေျမၿပိဳရာမွလည္းေကာင္း၊ လယ္ထြန္ရာမွလည္းေကာင္း၊ ရရွိၾကသည္ဟု တင္ျပၾကသည္။ ပလာစတာပုံတူမ်ား သြန္းလုပ္ကူးယူျခင္းႏွင့္ ပုံတူေရးဆြဲကူးယူျခင္းကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ႕ သည္။
ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခ်ပ္မ်ား
စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာေကာင္းသည္မွာ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္ခဲခပ္မ်ားမ်ားတြင္ အေရးအစင္းမ်ားပါရွိေနျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္မႈမျပဳဘဲ မ်ားမ်ားစားစားေတြ႕ရခဲသည္။ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕ရိုးမ်ားကိုၿဖိဳဖ်က္၍ အုတ္ခဲမ်ားကိုအသုံးျပဳရန္ တူးေဖာ္ယူေနၾကသည့္ေနရာမ်ားတြင္ သာ အုတ္ခဲမ်ားမ်ားစားစားေတြ႕ေလ့ရွိသည္။ မိုင္းေမာတြင္ ထိုစဥ္ကရြာသားအခ်ဳိ႕က ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ား ကို ေဖာ္ယူ၍ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈျပဳေနၾကေပရာ အုတ္ခဲေဖာ္ယူသည့္ေနရာမ်ား၌ အုတ္က်ဳိး အုတ္ခ်ပ္မ်ားတြင္ အေရးအစင္းမ်ားပါရွိေနသည္ကို ေတြ႕ခဲ႕ရ၏။
ၿမိဳ႕ရိုးကိုဖ်က္ဆီးျခင္း၊ အုတ္မ်ားေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားျခင္း မျပဳၾကရန္လည္း ေမတၱာရပ္ခဲ႕ရ သည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအုတ္မ်ား၌ပါရွိသည့္ အေရးအစင္းဆိုရာ၌ အနည္းငယ္ရွင္းလင္းဖို႕လိုပါသည္။ အုတ္မ်ားကို ျပဳလုပ္စဥ္အခါက အုတ္မ်ားမေျခာက္ေသြ႕မီ အုတ္ခဲေပၚတြင္ လက္ေခ်ာင္းမ်ားျဖင့္ အစင္းမ်ားေရးဆဲြထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။
အေရးအစင္းမ်ားစုံလွ၏။ တစ္ေၾကာင္း၊ ႏွစ္ေၾကာင္း၊ သုံးေၾကာင္းစသည္ျဖင့္ လက္ႏွင့္ျခစ္ ထားသည့္အစင္းမ်ားတည္း။ မ်ဥ္းေျဖာင့္အစင္းမ်ား မ်ဥ္းေကြးအစင္းမ်ား၊ ေထာင့္သန္း၊ ကန္႕လန္႕ျဖတ္ အေရးအစင္းမ်ားစုံလွေပသည္။(ပုံတြင္ရႈ)
မိုင္းေမာသို႕ ထပ္၍ေလ့လာေရးသြားသည့္ ခရီးတစ္ေခါက္တြင္ မန္းတကၠသိုလ္၊ သမိုင္းပါ ေမာကၡ၊ ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ႏိုင္ငံ႕သမိုင္းသုေတသနဌာန အႀကံေပးပုဂၢိဳလ္ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ (မဟာ၀ိဇၹာ)ႏွင့္ တမၸၸၸ၀တီကို၀င္းေမာင္တုိ႕လည္း လိုက္ပါလာၾကသည္။ ဤတစ္ေခါက္တြင္ လာရိုးလမ္း အတုိင္းမဟုတ္ဘဲ သေျပေတာင္းဘက္မွ လွည့္၍၀င္ခဲ႕သည္။ သေျပေတာင္းမွ ႏွမ္းခင္ရြာ၊ ၄င္းမွ တစ္ဆင့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ မိုင္းေမာသို႕သြားၾကသည္။ ႏွမ္းခင္၌ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ကို၀င္ၾကည့္ၿပီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းတို႕ဖတ္ရႈေလ့လာၾကသည္။
ႏွမ္းခင္မွအထြက္ေမာ္ေတာ္ကားဗြက္ႏွစ္သျဖင့္ ေျခက်င္ေလွ်ာက္ခဲ႕ရသည္။ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ ေဟာင္းကို ခဏမွ်ၾကည့္ရႈၿပီး မိုင္းေမာသို႕ခရီးဆက္ၾကသည္။ မိုင္းေမာသို႕ ေမွာင္ရီပ်ဳိးမွပင္ ေရာက္ရွိ ၾကသည္။ ေရာက္သည့္အခိုက္ မိုင္းေမာရြာ၀န္းက်င္အတြင္း ၿမိဳ႕ရိုးပိုင္းကို ၾကည့္ရႈၾကၿပီး ေညာင္ပင္ သာရြာ အိမ္တစ္ေဆာင္တြင္ နားၾကသည္။
က်ယ္က်ယ္၀န္း၀န္းႏြားတင္းကပ္ႀကီးပင္တည္း။ ဤ၀င္းၿခံအတြင္း၌ပင္ လက္ေရးစင္းပါ အုတ္ခ်ပ္အမ်ားအစား အပုံလိုက္ေတြ႕ရွိရသည္။ ထိုအုတ္ခ်ပ္မ်ားအထဲမွ အေရးအစင္းပီျပင္ထင္ရွား သည့္အုတ္မ်ားကို ေရြးၾကသည္။ ထိုအထဲမွ အေရးအစင္းမတူသည့္အုတ္ခ်ပ္မ်ားကို ကူးဆြဲၾကသည္။ မွင္စာကူးယူၾကသည္။
ေမွာင္လာသျဖင့္ ဖေယာင္းတုိင္ထြန္း၍ ပုံႏွိပ္ယူျခင္းျပဳၾကသည္။ ညဥ့္နက္လာသည္ပင္ မၿပီး ၾကေသး။ တစ္ေန႕လုံးလမ္းေလွ်ာက္ရျခင္း၊ ေညာင္းညာျခင္းေၾကာင့္ တင္းကုပ္ထဲမွကြပ္ပ်စ္ႏွင့္ ခုံတန္း ရွည္တြင္ ခါးဆန္႕အနားယူၾကသည္။ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ယူဆခ်က္မ်ားကိုလည္း ႏွီးေႏွာၾက ရင္း အိပ္လိုက္ၾကသည္။ ျခင္ကလည္း ကိုက္လိုက္သည့္ျဖစ္ျခင္း အိပ္၍မရ။ ေမွးရင္းပင္ ေ၀လီေ၀လင္းေရာင္နီေပၚလာေလသည္။
မုိင္းေမာၿမိဳ႕ရိုးကို ကားျဖင့္သြားႏိုင္သည့္ေနရာမ်ားသို႕ ဟိုတစ္ျဖတ္ သည္တစ္ျဖတ္သြားၾကည့္ ၾကသည္။ ၿမိဳ႕ရိုးတူးေဖာ္ထားသည့္ေနရာမ်ားသို႕လည္း ေရာက္ခဲ႕ၾကသည္။ ေျခက်င္လည္းေလွ်ာက္ ၾကည့္ၾကသည္။
မိုင္းေမာေတြ႕အုတ္ခ်ပ္မ်ားမွာ အေရးအစင္းမ်ားေၾကာင့္ တစ္မူထူးေနေပသည္။ တျခားၿမိဳ႕ ေဟာင္းမ်ား၏ ၿမိဳ႕ရိုးအုတ္မ်ား၌ ဤအေရးအစင္းပါမပါကိုမူ မည္သူမွ် သတိမမူမိခဲ႕ၾက။ သို႕ျဖစ္၍ တျခားေသာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွအုတ္မ်ားတြင္ အေရးအစင္းပါမပါ ေလ့လာမႈျပဳရန္ စိတ္အားထက္သန္ လာသည္။ ဗိႆႏိုးအုတ္၊ သေရေခတၱရာအုတ္၊ ဟန္လင္းအုတ္တုိ႕၌ အလားတူအေရးအစင္းမ်ားရွိ သေလာဟု သိလိုစိတ္ျပင္းထန္လာသည္။
မေကြးေကာလိပ္သို႕ ျပင္ပစာစစ္အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးအျဖစ္ႏွင့္ သြားေရာက္ရသည့္ဆရာဥိးေမာင္ ေမာင္တင္ အလ်ဥ္းသင့္သျဖင့္ ေမတၱာရပ္ခံရသည္။ ဦးေမာင္ေမာင္တင္အျပန္တြင္ ဗိႆႏိုးအုတ္ခဲ မ်ားတြင္လည္း အေရးအစင္းပါအုတ္ခ်ပ္ အမ်ားအစားပါရွိေနသည္ကို ေတြ႕ခဲ႕ရေၾကာင္း သတင္းေကာင္းၾကားရေတာ့သည္။
တူူးေဖာ္စမ္းသပ္သင့္သည့္မိုင္းေမာ
၁၉၇၇-တြင္ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ပဏာမစူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ား စာတမ္း တစ္ေစာင္ကို စာေရးသူ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ႕သည္။ ထိုစဥ္ကပင္ မိုင္းေမာကို စူးစမ္းတူးေဖာ္သင့္ၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း ခိုင္မာသည့္ေအာက္ေဖာ္ျပခ်က္ (၁၀)ခ်က္ျဖင့္ တင္ျပခဲ႕ဖူးေပသည္။
၁။ မုိင္းေမာ၏ ပီျပင္လွသည့္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္အရလည္းေကာင္း၊ အတြင္းစတုဂံထပ္ႏွင့္ အလယ္ဗဟိုအ၀ိုင္းတစ္ထပ္တည္းရွိျခင္းစသည့္ တည္ေဆာက္မႈမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း ထူးျခား စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းလွသည္။
၂။ ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္ထဲ၌ ေတြ႕ျမင္ရသည့္ ျမင္းစိုင္း၊ ျမင္းခုံတိုင္ႏွင့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕မ်ားထက္ မိုင္းေမာအရာေဟာင္း၏ ပြန္းတီးမႈမွာ ပို၍ပြန္းတီးယိုယြင္းမႈရွိသည္ကို ေကာင္းစြာေတြ႕ျမင္ေနရေပ သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ၄င္းေဖာ္ျပပါၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားထက္ ေစာဖြယ္ရွိသည္။
၃။ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ လက္တစ္ကမ္းတြင္ အနီးဆုံးေတြ႕ရသည့္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ရွိေနျခင္း၊ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ မုိင္းေမာသည္ ပင္လယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္မျဖစ္ႏိုင္။ ပင္လယ္ၿမိဳ႕မေပၚမီ ကပင္လယ္ထက္ပို၍ေစာၿပီး တည္ခဲ႕ဖူးသည့္ၿမိဳ႕ေဟာင္း ျဖစ္ဟန္ရွိသည္။
၄။ မုိင္းေမာ၏တည္ေနရာမွာ နတ္ထိပ္ေတာင္ေျခရင္းႏွင့္ အနီးဆုံးျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ဆည္ လြင္ျပင္ထဲ၌ ေတြ႕ရွိရသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားအထဲတြင္ နတ္ထိပ္ေတာင္ၾကားလမ္းႏွင့္ အနီးဆုံးျဖစ္ျခင္း သည္လည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ေနေလသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ရွမ္းကုန္းေျမျပင္မွ ေက်ာက္ဆည္ လြင္ျပင္ထဲသို႕ ဆင္းရာလမ္းေၾကာင္းေပၚ၌ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္အခ်က္အခ်ာေနရာတြင္ တည္ရွိေနျခင္း မွာအလြန္စိတ္၀င္စားဖြယ္ျဖစ္သည္။
၅။ မိုင္းေမာသည္ ပုံသဏၭာန္အေနျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တည္ေဆာက္မႈအေနျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း ျခားနားထူးျခားသည့္အျပင္ အရြယ္အစားပမာဏအေနျဖင့္ ၿမိဳ႕ကြက္ၿမိဳ႕ရာ အလြန္ႀကီး မားသည္ကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းေတြ႕ရသည္။
၆။ သမိုင္းေခတ္မ်ားတြင္ ေရွ႕ပိုင္းက်သည့္ ဟန္လင္း၊ ေ၀သာလီ၊ ဓည၀တီ၊ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး) ႏွင့္ ပုဂံစသည့္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားထက္ႀကီးသည္။ အခ်ဳိ႕သာ မိုင္းေမာႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္းရွိၾကသည္။ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခုသာ မုိင္းေမာထက္ ျပတ္ျပတ္သားသားႀကီးသည္ကို ေတြ႕ရျခင္း မွာလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ျဖစ္သည္။
၇။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ တည္ေထာင္ထားသည့္ ေရႊဘိုၿမိဳ႕ေဟာင္းထက္ငယ္သည္ဟုဆိုေသာ္လည္း ေရႊဘိုၿမိဳ႕ေဟာင္းထက္ အနည္းငယ္သာေသးသည္။ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္း (အျပင္ၿမိဳ႕ရိုးအပါအ၀င္)ပင္ လွ်င္ မိုင္းေမာထက္ ေျပာပေလာက္ေအာင္ မႀကီးေခ်။ မႏၱေလးနန္းၿမိဳ႕(က်ဳံးႏွင့္ၿမိဳ႕ရိုး)သည္ပင္လွ်င္ မိုင္းေမာႏွင့္ မတိမ္းမယိမ္းရွိသည္ကို အံ႕ၾသဖြယ္ေတြ႕ရွိရပါသည္။
၈။ မိုင္းေမာကို ယခုအခါ တူးေဖာ္လွ်င္ေနာက္မက်ေသးဟု ယူဆသည္။ ထို႕ထက္ေနာက္က် ဖင့္ေႏွးေနလွ်င္ လူဖ်က္ဆီးမႈ၊ အုတ္မ်ားတူးေဖာ္ၿဖိဳဖ်က္မႈမ်ားေၾကာင့္ မဆုံးရႈံးသင့္သည့္ သမိုင္းကြင္း ဆက္မ်ားဆုံးရႈံးသြားစရာရွိသည္။
၉။ သေရေခတၱရာေခတ္ ဆိတ္သုဥ္းသြားၿပီးေနာက္ သေရေခတၱရာကဲ႕သို႕ ႀကီးမားထည္၀ါ သည့္ အ၀ိုင္းသဏၭာန္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ဳိး တျခားေနရာ၌ထပ္မေတြ႕ရေသး။ မုိင္းေမာသည္ သေရေခတၱရာ မွလြဲ၍ ႀကီးမားထည္၀ါလွသည့္ အ၀ိုင္းသဏၭာန္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ ယဥ္းေက်းမႈခ်င္း နိးစပ္မႈရွိမရွိကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္ေစာေၾကာသင့္ၿပီ ျဖစ္ေပသည္။
၁၀။ မိုင္းေမာသည္ သြားေရးလာေရးလြယ္ကူၿပီး ရန္ကုန္မႏၱေလးလမ္းမႀကီး၊ မီးရထားလမ္း မႀကီးမ်ားႏွင့္ လက္တစ္ကမ္းရွိေနသည့္အျပင္ ကူမဲ၊ သေျပေတာင္း စသည့္ၿမိဳ႕မ်ားမွတစ္ဆင့္ ခရီး ေပါက္ႏိုင္သျဖင့္ စူးစမ္းေလ့လာရန္မေ၀းသည့္ေနရာ၌ တည္ရွိသည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါ အေထာက္အထား(၁၀)ခ်က္အရ မိုင္းေမာကို လ်စ္လ်ဴရႈမထားဘဲ စူးစမ္း ေဖာ္ထုတ္ရန္ တူးေဖာ္ေလ့လာဖုိ႕ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့သမိုင္းေၾကာင္းကို တုတ္ထမ္း မေျပာဘဲ ေပါက္တူးထမ္း၍ေျပာၾကပါစုိ႕ဟု မိုင္းေမာပဏာမစူးစမ္းေလ့လာခ်က္စာတမ္း၌ စာေရးသူ တင္ျပခဲ႕ဖူးသည္။
မိုင္းေမာ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားမွာလည္း ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား၌ ေတြ႕ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ်ျဖစ္ေနသျဖင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခုပင္ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းကို စာေရးသူတင္ျပ ခဲ႕ဖူးေပသည္။ တူးေဖာ္သုေတသနျပဳႏိုင္ပါေစဟုလည္း စိတ္ထဲ၌ ဆႏၵျပဳမိခဲ႕သည္။
မိုင္းေမာကို ၁၉၆၄-ခု ရိုက္ကူးသည့္ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံထဲ၌ ဖတ္ရႈေတြ႕ရွိခဲ႕ရသည္။ ၿမိဳ႕ေဟာင္းအရာမ်ားထဲတြင္ အ၀ိုင္းပုံသဏၭာန္ေၾကာင့္ သတိျပဳမိခဲ႕သည္။ ၁၉၆၈-ခု ““ျမန္မာ့ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို ေကာင္းကင္ဓာတ္ပုံမွ ဖတ္ရႈေလ့လာျခင္း””စာတမ္း၌ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ႕ဖူး သည္။ သုိ႕ရာတြင္ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈကို မျပဳႏိုင္ခဲ႕ေပ။ ေနာင္(၁၀)ႏွစ္ခန္႕ၾကာေတာ့မွပင္ ကြင္းဆင္း ေလ့လာမႈျပဳႏိုင္ခဲ႕သည္။ မႏၱေလးတိုင္းသို႕ တာ၀န္အရေျပာင္းေရႊ႕ရစဥ္ကာလျဖစ္ေခ်သည္။
မိုင္းေမာသုိ႕ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈ အႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳၿပီးေနာက္ မိုင္းေမာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ပဏာမစူးစမ္းေလ့လာမႈ စာတမ္းတစ္ေစာင္ကို စာေရးသူ ၁၉၇၇-ခု၊ ဧၿပီလတြင္ ေရးသားတင္ျပခဲ႕ သည္။ ဆုေတာင္းျပည့္၍ေလာမေျပာတတ္။ မိုင္းေမာကို ၁၉၇၈-၇၉ ဘ႑ာေရးႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာနက စ၍တူးေဖာ္ခဲ႕ေလသည္။ စတူး၍ ရက္သတၱတစ္ပတ္မၾကာမီပင္ ဗဒၼပီဌ အမွတ္အသားပါသည့္အိုးကြဲအပိုင္းအစတစ္ခုကို တူးေဖာ္ရရွိခဲ႕ေပသည္။
ပ်ဴေခတ္ဒဂၤါးမ်ား၊ ပ်ဴေခတ္သုံးပုတီးေစ့မ်ားႏွင့္ အျခားအေထာက္အထားမ်ားကို တူးေဖာ္ ေတြ႕ရွိခဲ႕ေလသည္။ (၁၄-၃-၇၉ ေန႕ထုတ္ လုပ္သားျပည္သူ႕ေန႕စဥ္၊ ေၾကးမုံ၊ ျမန္မာ့အလင္းသတင္း စာမ်ား)။ မိုင္းေမာသည္ ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ဖြယ္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ႕ေပသည္။ မိုင္းေမာကို ဆက္လက္တူးေဖာ္ဦးမည္လည္း ျဖစ္ေခ်သည္။
