အဂၤလိပ္စာ (၁)
ျပသနာေတြနဲ့ ကင္းတဲ့ စာတစ္ေစာင္ေလာက္ ေရးၾကည့္မယ္၊ အက်ဳိးမ်ားျဖစ္မလားလို ့ ဒါေပမဲ့ ၿငင္းတာေတြ ခုံတာေတြကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း လာၾကမွာပါပဲ။
ေရးမဲ့ အေၾကာင္းေတာ့ အဂၤလိပ္စာတိုးတက္ေရး
ဘယ္လိုလုပ္ပါလို ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ မေျပာခ်င္လွပါဘူး၊ ဒီေခတ္က ဖိုးစေကးတို ့ပါတို ့နဲ ့ ေျပာေနၾကတဲ့ေခတ္ပဲ၊
ကၽြန္ေတာ့္ အေတြ ့အၾကံဳနဲ ့ ကၽြန္ေတာ္ထင္တာေတြကိုပဲ ေရးမွာပါ၊ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ပဲ မွန္မွာေပါ့လို ့ေျပာရင္ အေစာၾကီးကထဲက ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္လို ့၀န္ခံထားမွာပါ၊ ဆရာလုပ္ျခင္းမဟုတ္ ရိုးသားစြာ အက်ဳိးျဖစ္မလားလို ့ ေရးၾကည့္တာပါ။
ကၽြန္ေတာ္ အဂၤလိပ္စာကို ငါးတန္းက်မွပဲ သင္ရပါတယ္။ ႏွစ္တန္းေလာက္တုန္းကေတာ့ ၀မ္းေအရီဒါကို အေမကသင္ေပးဘူးပါတယ္၊ ခေလးဆိုေတာ့ ေမ့သြားတာပါပဲ။
အဂၤလိပ္စာကို ငါးတန္းမွစသင္တယ္ဆိုေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ ့ အဂၤလိပ္စာကၽြမ္းက်င္ဘို ့အေရးၾကီးဆံုးလို ့ ေျပာခ်င္တဲ့ စာဖတ္၀ါသနာက အေစာၾကီးကထဲက စခဲ့တယ္၊ စတာကို မမွတ္မိေတာ့ေပမဲ့ ေလးတန္းေက်ာင္းသားဘ၀မွာ မိန္မိန္ယွက္ယွက္ မိဘသေဘာတူညီခ်က္နဲ ့ ဖတ္ျဖစ္တဲ့ စာအုပ္ေတြက တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္ရဲ ့ စိမ္းေနဦးမည့္ ကၽြန္ေတာ့္ေျမ၊ ရန္ကုန္ဘေဆြရဲ ့ ျမန္မာျပည္သား၊ ေသေသာ္မွတည့္ ေအာ္ေကာင္း၏။
စာဖတ္၀ါသနာဟာ အဂၤလိပ္စာ ကၽြမ္းက်င္ဘို ့အတြက္ အေရးၾကီးတယ္လို ့ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္၊ လူငယ္ေတြ အဂၤလိပ္စာ သင္တန္းေတြတက္ က်ဴိးစားၾက၊ ဒါေပမဲ့ စာေပေတြ ေမးလိုက္ရင္ မသိေတာ့ဘူး၊ အဂၤလိပ္စာေပ မေျပာနဲ ့ ျမန္မာဂႏၱ၀င္စာေပေတြ မဖတ္ထားၾကဘူး။
ကၽြန္ေတာ္ အဂၤလိပ္စာကၽြမ္းက်င္တယ္လို ့သတ္မွတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္ေမးမိတဲ့ ေမးခြန္းရွိပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္ၿပီး ခံစားဘူးလား၊ စိတ္ဓါတ္တက္ၾကြဘူးလား၊ မ်က္ရည္က်ဘူးလား။
ဥပမာ မေမၾကည္ၾကိဳက္တယ္ဆိုတဲ့ ဟာပါလီးရဲ ့ To Kill a Mocking Bird မွာ စေကာက္ဖင့္ခ်္က သူ ့ေမာင္တစ္၀မ္းကြဲနဲ ့ရန္ျဖစ္တယ္ မိန္းကေလးတန္မဲ့ လက္သီးနဲ ့ထိုးလိုက္တယ္ လူၾကီးေတြက ဆူေတာ့ သူ ့အေဖကို နီဂရိုးခ်စ္သူလို ့စြတ္စြဲလို ့ထိုးလိုက္တယ္လုို ့ေျဖတယ္။ ေနာက္ဦးေလးကို သမီးလက္ကို ေဆးထည့္ေပးပါအံုးလို ့ ေျပာတဲ့အခါ သူ ့ဦးေလးက ဂုဏ္ယူစြာနဲ ့ ထည့္ေပးပါမယ္ဆိုတဲ့ အခန္းေလး အခုထိ ျမန္မာလို ေရးေနတုန္းကို မ်က္ရည္လည္မိတယ္ ကၽြန္ေတာ္ အဲဒီစာကို ကိုးတန္းေက်ာင္းသားေလာက္မွာ ဒိုင္ဂ်က္စ္ပံုစံနဲ ့အရင္ဆံုးဖတ္ရပါတယ္၊ ရုပ္ရွင္ကိုက်ေတာ့ အခု ေနျပည္ေတာ္က်မွ ၾကည့္၇တယ္။ နာမည္ၾကီး ရုပ္ရွင္ေပမဲ့ ၀တၳဳကို မမွီဘူးလို ့ခံစားရတယ္
အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့ စာဖတ္ၾကပါလို ့ပဲ ပထမ အခ်က္
ကၽြန္ေတာ္တို ့သံုးတဲ့ စာအုပ္က Archway ဖတ္စာမ်ားပါ၊ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ရွိပါတယ္
အဲဒီမွာ အိမ္က အေမပါလာပါေတာ့တယ္
ကၽြန္ေတာ့္အေမ ဟိုးအရင္ေခတ္ ကိုးတန္ပဲေရာက္ပါတယ္၊ ကိုးတန္းမေအာင္လိုက္ပါဘူး၊ အေဖနဲ ့လိုက္ေျပးလို ့၊ အေဖကေတာ့ ထူးျခားတယ္၊ ငယ္ငယ္ထဲက စေကာလားရွစ္ ၂ဆင့္ရတယ္၊ အဂၤလိပ္စာေတာ္တယ္၊ ဒါေပမဲ့ အေဖက ဘာလုပ္ေပးတယ္ အေမက ဘာလုပ္ေပးတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာျပမယ္ ကၽြန္ေတာ့္ ကၽြမ္းက်င္မႈဟာ အေမ့ေၾကာင့္ ျဖစ္လာတာပါ။
ရီဒါေတြရဲ ့ ထံုးစံအတိုင္း စာကိုယ္ရယ္ ေလ့က်င့္ခဏ္းေတြရယ္။ ဒါ္အျပင္ အာ့ခ်္ေ၀းဟာ သင္ခန္းစာ အသစ္တစ္ခုၿပီးတိုင္း အသစ္တိုးလာတဲ့ စကားလံုးမ်ားကို စာလံုးအမဲနဲ ့ ထုတ္ေပးထားတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ ေသေသခ်ာခ်ာသိတာကေတာ့ အေဖက ဒီလိုလုပ္ဆိုၿပီး အေမ့ကို လမ္းျပတာမဟုတ္၊ အေမက ဒီလိုေကာင္းမယ္ထင္ၿပီးလုပ္တာပဲ၊ အေမတို ့ဆရာေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္မွာေပါ့ေလ။
ဘာလုပ္ေပးလဲ၊ ညတိုင္း ညတိုင္း ၀တ္မပ်က္ သတ္ပံုေခၚေပးတယ္၊ အေဖစေလ့ရွိတဲ ့ ငပိသံနဲ့ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္လဲ အခုထိ ငပိသံနဲ ့ပဲ ေျပာတာပါပဲ။ အက္ဖ္ေအအိုမွာ ၁၉၈၀ေလာက္ကထဲက လုပ္တုန္းက ကၽြန္ေတာ့္ အသံထြက္ကို ႏိုင္ငံျခားသား ပညာရွင္က ဘာမွမျဖစ္ေပမဲ့ ျမန္မာ စာေရးမၾကီးေတြနဲ ့ယာဥ္ေမာင္းကေတာ့ ခဏခဏ ရီၾကပါသဗ်ား။
ေနာက္ သတ္ပံုေခၚတဲ့ သင္ခန္းစာမွာပါတ့ မီးနင္း အသစ္မ်ားကို ၀ါက်ဖြဲ ့ရပါတယ္။
ကဲ ဘယ္သူက ဖ်က္ေပးလဲ၊ အေမ မဖ်က္ႏိုင္ပါဘူး၊ အေဖ သူ ့ရံုးက ျပန္လာမွ ဖ်က္ေပးပါတယ္၊ မွားတဲ့ စာလံုးေတြ အဲဒီ ငါးတန္းကထဲက ဆယ္လံုး ဆယ္လံုး ျပန္ေရးရတယ္။ ၀ါက်ဆိုရင္ ငါးေၾကာင္းျပန္ေရးရတယ္။ အဲဒါက ညတိုင္းအလုပ္။
မနက္ပိုင္း
မနက္ပိုင္း ၅နာရီထရတယ္၊
ကၽြန္ေတာ္တို ့ဆင္းရဲပါတယ္ ႏႈိးစက္နာရီမရွိပါ၊ ဒါေပမဲ့ ႏႈိးစက္တဲ့ ေကာင္းတဲ့အရာကို အေမကခ်ိတ္ထားတယ္၊ ပဲျပဳတ္သည္ ေဒၚေငြၾကိဳင္ဆိုတာ သမိုင္းမွာ နာမည္ၾကီးပါ၊ ေနပူမိုးရြာမေရွာင္ ပဲၿပဳတ္ေရာင္းတယ္၊ အသံကလဲ ေအာင္ပါ့၊ လူကလဲ ျမန္ပါ့၊ ပဲၿပဳတ္လို ့ၾကားတာနဲ ့ အျမန္ထြက္ရင္ထြက္၊ မထြက္ရင္ မမွီေတာ့ဘူး။
ကၽြန္ေတာ့္က်ေတာ့မ၇ဘူး၊ ကၽြန္ေတာ္ထြက္မလာမခ်င္း ေမာင္ေမာင္သန္း မထေသးဘူးလာဆိုၿပီး ေအာ္ေနေတာ့တာပဲ။ အဲဒီမွာ ညကထဲက အေမပန္းကန္ထဲ့ထားတဲ့ ပိုက္ဆံ ၁၅ါးနဲ ့ ထြက္၀ယ္ရတယ္။ ေနာက္ဆီနဲ ့ဆားနဲ ့နယ္၊ မ်က္ႏွာသစ္ၿပီး တျခားစာေတြ မက်က္ခင္ အဂၤလိပ္စာဖတ္ရတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ေျပာတာ ဖတ္ရတယ္ေျပာတာေနာ မက်က္ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ဖတ္ပံုက ေအာ္က်က္သလိုပဲ ေအာ္ၿပီးေတာ့ ၀ါက်တစ္ခုကို ၂ေခါက္ ၂ေခါက္ဖတ္ရတယ္။ အေမက မထပါဘူး၊ အိပ္ရာထဲမွာ ဒါေပမဲ့ ၂ေခါက္မဖတ္ပဲ ၁ေခါက္ထဲနဲ ့ ေက်ာ္လိုက္တာနဲ ့ ေမာင္ေမာင္သန္းဆိုၿပီး လွမ္းေအာ္ေတာ့တာပါပဲ။
ဒီမွာ ထပ္ေျပာခ်င္တာက အသံထြက္ပါေစ (ခေလးေတြကို)၊ ေနာက္ သတ္ပံုေခၚတဲ့ အက်င့္ လုပ္ေပးပါ။
အဲဒီ အေမ့ ထရိန္နင္ဟာ အင္မတန္ထူးျခားပါတယ္။
ငယ္ငယ္ကေန ေတာ္ေတာ္ၾကီးတဲ့အထိ ကၽြန္ေတာ္ အင္မတန္ စကားထစ္ပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ အဂၤလိပ္လို နဲနဲ ေခ်ာတယ္ မထစ္ဘူး၊ ေျခာက္တန္းမွာ တစ္တန္းလံုး တစ္ေယာက္ခ်င္း ဆရာမက သင္ခန္းစာေတြ အသံထြက္ဖတ္ခိုင္းတယ္ ၊ အားလံုးက ကၽြန္ေတာ့္ အလွည့္မွာ ရီဘို ့ေစာင့္ေနၾကေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ မနက္တိုင္းဖတ္ေနက် ေအးေအးေဆးေဆးပဲ၊ စာေမးပြဲေတြ အျမဲလိုလို ကိုးဆယ္ေက်ာ္မွာခ်ည္းရွိတယ္ သတ္ပံု မမွားေတာ့၊ ေလ့က်င့္ခဏ္းမ်ား ညတိုင္းလုပ္ေနက်ပဲေလ၊
အဲ အေဖ့ေက်းဇူးက ခုႏွစ္တန္းေရာက္ေတာ့မွ စေတာ့တယ္၊ ၇တန္းမွာ အေမလိုက္မလုပ္ေပးႏိုင္ေတာ့ဘူး၊ ဒီလိုေလ့က်င္းေပးတာေတြကိုလဲ ကၽြန္ေတာ္ တစ္ေယာက္ထဲကိုပဲ သူလုပ္လိုက္ႏိုင္တယ္ ကၽြန္ေတာ့္ ေအာက္ ၂ေယာက္ အခ်ိန္မရေတာ့ဘူး၊ အခုမွ ေတြးမိတယ္ ကၽြန္ေတာ္ကေန ျပန္လုပ္ေပးလို ့၇ေပမဲ့လဲ မခိုင္းေတာ့ မလုပ္မိပါဘူး။
အေဖကေတာ့ တကယ့္ အဂၤလိပ္စာ ကၽြမ္းက်င္သူဆိုေတာ့ အိမ္မွာက အဂၤလိပ္စာ စာအုပ္ေပါင္းစံုပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဟိုတုန္းက Simple classics retold series ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကေလးေတြ အေဖကထားေပးတယ္၊ Silas mana; A tale of two cities; David Copperfield စတဲ့ အဂၤလိပ္ ဂႏၱ၀င္မ်ားကို ခေလးမ်ား အလြယ္တစ္ကူဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ျပန္ေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေလးမ်ားပါ။
မင္းဒါေတြဖတ္လို ့ တစ္ခါမွ မေျပာဘူးပါ၊ စာအုပ္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္ဖတ္ဘို ့၀ယ္ထားေပးတာလားလံ ေသေသခ်ာခ်ာ မသိပါ။ ဒါေပမဲ့ အခုဒီစာေရးေတာ့မွပဲ စဥ္းစားၾကည့္ လို ့ရတာ သူ ့ဘာသာ သူဖတ္ဘို ့ကေတာ့ ဘယ္လိုလိမ့္မလဲ ေအာ္ရီ၈်င္နယ္စာအုပ္ေတြကို အေဖ ခုႏွစ္တန္းေရာက္တဲ့ အရြယ္ကထဲက ဖတ္လာႏိုင္တဲ့လူပဲေလ။
အဲဒီေတာ့ ၇တန္းမွာ အျပင္စာဖတ္တဲ့ အေလ့ရသြားပါၿပီ။ အျပင္စာပါေနာ္ ေက်ာင္းစာမဟုတ္၊ ပံုျပင္ေလးေတြ၊က အစေပါ့။
ရွစ္တန္း
ရွစ္တန္းမွာ အဂၤလိပ္စာနဲ့ ပတ္သက္တဲ့ ဘ၀အခ်ဳိးတစ္ခုျဖစ္တယ္၊ အေဖက အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာသာျပန္ ၀တၱဳေတြ စေရးေနၿပီ၊ ထူးထူးျခားျခား ၈်င္ဂစ္ခန္ ၀တၳဴကို ဘာသာျပန္တယ္၊ အေဖဟာ ဘီေအဘြဲ ့ကို Double Literature လို ့ေခၚတဲ့ အဂၤလိပ္စာေပေရာ ျမန္မာစာေပပါနဲ ့ယူလာခဲ့တာ ဘာသာျပန္က ျမန္မာျပည္ရဲ ့ထိပ္ဆံုးလို ့ေျပာလို ့ရပါတယ္၊ သူ ့ဘီေအဖိုင္နယ္ ေမးခြန္းက ဦးၾကင္ဥနဲ ့ ဦးပုညတို ့ရဲ ့ ျပဇာတ္စာေပ အေရးအသားကို ႏိႈင္းယွဥ္မွတ္ခ်က္ၿပဳရန္တဲ့၊ ျမန္မာလိုမဟုတ္ အဂၤလိပ္လိုပါခင္ဗ်ား။
အေဖဘာသာျပန္တာကို ၿပီးတာနဲ ့ တခန္းၿပီး တစ္ခန္းလက္ေရးမူကို ေစာင့္ဖတ္လို ့ေကာင္းေနတံုး၊ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ အဲဒီစာအုပ္ဘာသာျပန္ ထုတ္မယ္ဆိုၿပီး ေၾကာ္ညာထြက္လာေတာ့ အေဖ ဆက္မျပန္ေတာ့ဘူး၊ ရပ္ပလိုက္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လဲ ဆန္ ့တစ္ငင္နဲ ့က်န္ခဲ့ရာက ဟာ မူရင္းစာအုပ္ရွိေနတာပဲဆိုၿပီး ေကာက္ဖတ္လိုက္တာ၊ အဲဒိကထဲက အဂၤလိပ္စာအုပ္မ်ား စြဲသြားေတာ့တာပါပဲ
အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ဂ်ိမ္းစ္ဘြန္းစတင္ ေခတ္စားၿပီ၊ အေဖ့ မဂၢဇင္းစာအုပ္တစ္အုပ္ထဲမွာ ရံုေတာင္ မတင္ေသးတဲ့ Thunderball ပါလာတယ္၊ ဘာေျပာေကာင္းမလဲ၊ ေနာက္ၿပီး စူပါမင္းတို ့The man From UNCLE တို ့ သိပၸံဇာတ္လမ္းမ်ား ေကာ္မစ္ေတြ၊ ေရငုတ္သေဘာၤအေၾကာင္းေတြ၊ ပြဲေတာ္ၾကီးကို ေတြ ့ေတာ့တာပါပဲ၊ ၁၉၆၈ ပတ္၀န္းက်င္ ရန္ကုန္ျမိဳ ့ ေတာေက်ာင္းကေလးက လူငယ္တစ္ေယာက္အတြက္ေတာ့ ကမၻာသစ္ၾကီးတစ္ခုကို ေတြ ့လိုက္ရသလိုပါပဲဗ်ာ။
အဲဒီမွာ တစ္ခုေျပာခ်င္တယ္ ကၽြန္ေတာ့္ အေတြ ့အၾကံဳလို ့ေျပာတာ၊ ကၽြန္ေတာ့္သားၾကေတာ့ မတူေတာ့ပါဘူး။
ကိုးတန္း၊ ဆယ္တန္း၊
အဲဒိအတန္းေတြမွာ Six tales from Shakespeare; and Seven Inventor စသင္တယ္။ ေမးခြန္းတို ေမးခြန္းရွည္ေတြနဲ ့ေျဖရၿပီ၊
အဲဒီအခ်ိန္မွာ စာဖတ္အားက အေဖတကယ္ဖတ္ေနတဲ့ Harold Robbin ရဲ ့ Carpet beggers အဆင့္ေရာက္ေနၿပီ၊ မေကာင္းေတာ့တာက ဘ၀င္ျမင့္သြားၿပီး စာေမးပြဲကို ေသေသခ်ာခ်ာမျပင္ဆင္ေတာ့တာပဲ၊ ကၽြန္ေတာ္ ျမန္မာစာ အမွတ္ကမွ ၅၅မွတ္ရေသးတယ္၊ အဂၤလိပ္စာ ၅၃မွတ္နဲ ့ပဲ ေအာင္ေတာ့တယ္၊ ဒါေပမဲ့ စာဖတ္တဲ့ အုတ္ျမစ္ကေတာ့ ေကာင္းေကာင္းရသြားခဲ့ပါၿပီ။
ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ သစ္ေတာပညာ အဓိကနဲ ့ တက္၇တယ္
ပထမႏွစ္ ဒုတိယႏွစ္ေတြမွာ အဲဒိအခ်ိန္က လူငယ္တစ္ေယာက္အေနနဲ ့ တစ္ခုတည္းေသာ Listening Comprehension ေလ့က်င့္ခဏ္းျဖစ္တဲ့ ရုပ္ရွင္ရံုမ်ား။
စာက ဖတ္အားေတာ္ေတာ္ေကာင္းေနၿပီေပမဲ့ နားေထာင္တဲ့ အက်င့္ကသိပ္မရွိပါ၊ ဖတ္တာေတြက ထူးထူးျခားျခား အေဖ့ ေကာင္းဘြဳိင္စာအုပ္ေတြ၊ အဲဒိေခတ္ကလဲ အဲဒီကားေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရံုတင္တယ္၊ စာအုပ္ထဲမွာ သူတို ့ရဲ ့အမူအက်င့္ စရိုက္ေတြ ဖတ္ထားေတာ့ နားလည္ဘို ့က မခက္၊ ဒါေပမဲ့ ဇာတ္ကားရဲ ့ ပထမ၁၅မိနစ္ေလာက္ဟာ ဘာေျပာေနမွန္းကို မသိပါ၊ ေလသံ accent ကိုမရဘူးေလ။ ေနာက္ပိုင္းၾကမွပဲ နားလည္သြားၿပီ။
အေရးၾကီးတာတစ္ခု ေျပာမယ္၊ လြတ္လပ္စြာ ကြဲလြဲႏိုင္ပါတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ အဲဒီကိစမ်ား အားလံုးအတြက္ ဒစ္ရွင္နာရီ လံုး၀ မသံုးပါခင္ဗ်ာ၊ ငယ္ငယ္ ၇တန္းစာစဖတ္တုန္းကထဲကပါ။ အေဖက အဲဒိအခ်က္တစ္ခုေလးပဲ ၀င္ေျပာဘူးတယ္၊ စာဖတ္တာ ဒစ္ရွင္နာ၇ီ မသံုးနဲ့ တဲ့။
လက္ရွိ ကၽြန္ေတာ္သိေနတဲ့ အဂၤလိပ္စာ စာလံုးမ်ား အမ်ားစု (၉၀%ခန္ ့ဟာ) ဒီအတိုင္းပဲ စိတ္ထဲ ေရာက္လာတယ္ဆိုရမွာပဲ ၅၈ႏွစ္ဆိုတဲ့ အသက္လဲပါမွာေပါ့ေလ။ ဘယ္အခ်ိန္က ဒီလိုသိလိုက္တယ္ဆိုတာ မသိေတာ့ဘူး၊ context ကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ ၀ါက်အဓိပၸါယ္ကုိ သိတဲ့ အပိုင္းက သင္ေပးလို ့မရပါဘူး။
ရုပ္ရွင္ေတြ ၾကည့္ျဖစ္သြားတာကေတာ့ သစ္ေတာေမဂ်ာရဲ ့ထူးျခားတဲ့ အပိုင္းေပါ့ဗ်ာ၊ ေျခာက္ႏွစ္သင္တန္းမွာ ပထမ၂နွစ္က ေမဂ်ာဘာသာေတြ မပါဘူး၊ ပထမနွစ္မွာ ျမန္မာ၊ အဂၤလိပ္၊ ရူပေဗဒ၊ သခ်ာၤ၊ သတၱေဗဒ၊နဲ့ ရုကၡဗဒ ေနာက္ ဓါတုေဗဒ၊ ဒုတိယႏွစ္မွာ ျမန္မာစာပဲ ေလ်ာ့သြားတယ္၊ တတိယႏွစ္အထိ ထူးျခားစြာ အဂၤလိပ္စာကို ဆက္သင္ၿပီး အရင္ႏွစ္ေတြက မိုင္နာေတြ မ်ားလြန္းလို ့မသင္လိုက္ရတဲ့ ဘူမိေဗဒကို တတိယႏွစ္က်မွ သင္ရတယ္။
အဲဒီေတာ့ ပထမႏွစ္နဲ ့ ဒုတိယႏွစ္ ၂ႏွစ္လံုး ေက်ာင္းေျပးတယ္၊ အိမ္ကတာ့ ေန ့တိုင္းထြက္ေနတာပဲ၊ တကၠသိုလ္ အရံတပ္ရင္းတက္တာရယ္ အႏုပညာအသင္း ပတၱလ်ားသင္တန္းရယ္၊ ကိုယ္၀ါသနာပါသြားတဲ့ ျမန္မာစာ အခ်ိန္ရယ္ကလြဲရင္ ေတလို ့ေကာင္း ေလလို ့ေကာင္း ရုပ္ရွင္ေတြ ၾကည့္လို ့ေကာင္း။
ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ့္ဘာသာ တစ္ခု စမိခဲ့တာရွိတယ္ ဒုတိယႏွစ္ အစကေန တတိယႏွစ္ ႏွစ္၀က္အထိ ကၽြန္ေတာ္ ဒိုင္ယာရီကို အဂၤလိပ္လို ေရးျဖစ္တယ္။ ဘာျဖစ္လို ့ တတိယႏွစ္က ႏွစ္၀က္ပဲေရးျဖစ္တယ္ဆိုတာကေတာ့ အင္းရွက္ဘို ့အေကာင္းသား၊ ႏွလံုးသားျပသနာေတြ အမ်ားၾကီးေရးခ်င္လာေတာ့ တႏွစ္ခြဲေလာက္ အဂၤလိပ္လို အတိုေလးေတြ ေရးလာတာကေန ျမန္မာျပန္ျဖစ္သြားတယ္
တတိယႏွစ္က စၿပီး အဂၤလိပ္စာကၽြန္ေတာ့္အတြက္ အေျပာင္းအလဲ ထပ္ၿဖစ္ပါတယ္၊ သစ္ေတာေမဂ်ာရဲ ့ အဓိကဘာသာမ်ား စတင္သင္ၾကားရျခင္းနဲ ့ သူ ့ေမးခြန္းမ်ားပါပဲ။ တျခားေမဂ်ာေတြမွာ တတိယႏွစ္ဟာ ရင့္က်က္ေနတဲ ့ ေက်ာင္းသားမ်ားျဖစ္ေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို ့သစ္ေတာပညာေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ သစ္ေတာပညာပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ပထမႏွစ္ပါပဲ။ အရင္စံနစ္ေဟာင္းတုန္းကဆိုရင္ တကၠသိုလ္မွာ ပထမႏွစ္နဲ ့ဒုတိယႏွစ္ကို Intermediate A; Intermediate B; ျမန္မာလို အင္တာေအနဲ ့အင္တာဘီလို ့ေခၚပါတယ္။ အင္တာဘိေအာင္ၿပီးမွ ပညာေရး အင္ဂ်င္နီယာ ေဆး၊ သစ္ေတာစတဲ့ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းေတြကို တက္က်တယ္၊ တက္ခြင့္ လူတိုင္းကို ေပးထားတယ္၊ အထူးသျဖင့္ ေဆးတက္တာ ကိုယ္တက္ျခင္တက္ပဲ၊ ဘိုင္အိုတြဲ ယူထားခဲ့ဘို ့ပဲလိုပါမယ္၊ သစ္ေတာက အဲဒီတံုးက ထူးျခားတာက အင္တာ ၂ႏွစ္ေအာင္ၿပီးေတာ့မွ ရာထူး၀န္အဖြဲ ့မွာ စာေမးပြဲေျဖၿပီး ခန္ ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ တတိယႏွစ္ ေက်ာင္းသားဘ၀ကထဲက ႏိုင္ငံ၀န္ထမ္းျဖစ္ေနၿပီ၊ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ စာေမးပြဲအဆင့္ဟာ စိနီယာတီပဲ။
၁၉၇၀ပတ္၀န္းက်င္က စနစ္သစ္ပညာေရးဆိုၿပီးစၾကေတာ့ က်န္တဲ့ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း တကသိုလ္မ်ား အားလံုးက အသီးသီး ျဖစ္ေနၾကပါၿပီ။ ဆယ္တန္းေအာင္တဲ့ အမွတ္နဲ ့တိုက္ရိုက္ခြဲတယ္၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း တကၠသိုလ္ေတြဟာ ပထမႏွစ္ေတြမွာ အေျခခံဘာသာေတြ သင္ၾကေပမဲ့ ဒုတိယႏွစ္ေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္မ်ား စတင္သင္ၾကပါတယ္။
သစ္ေတာက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္နဲ ့ တြဲက်န္ခဲ့ပါတယ္။ ေခၚတာလဲ တႏွစ္ကို ၅၀ျဖစ္သြားတာကိုး။ အရင္က ရာထူး၀န္အဖြဲ ့ကေန ဌာနမွာ လစ္လပ္မဲ့ ရာထူးကို တြက္ၿပီး ေခၚတာဆိုေတာ့ အမ်ားဆံုးအတန္းမွ ၁၅ေယာက္ေလာက္ရွိတယ္။ ေကာင္းေကာင္းအုပ္ခ်ဴပ္လို ့ရတယ္၊ ၀န္ထမ္းစည္းကမ္းကလဲရွိေသး။
အခုေတာ့ ပညာေရးစနစ္သစ္ဆိုၿပီး ဆယ္တန္းေအာင္ကထဲကေခၚတယ္။ ရာထူး၀န္မပါေတာ့ပါဘူး၊ အလုပ္လဲ မေသခ်ာေတာ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ စနစ္ေဟာင္းက အင္တာ၂ႏွစ္တက္ခိုင္းတဲ့ ပံုစံအတိုင္း အေျခခံ သိပံဘာသာရပ္ေတြ အကုန္ေလွ်ာက္တက္ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တတိယႏွစ္ၾကမွ survival of the fittest နဲ ့က်န္ခဲ့တဲ့ လက္ေရြးစင္ေတြ သစ္ေတာပညာကို စသင္ၾကတယ္။
အဲ အားလံုး ၁၉၇၃မွာ အဂၤလိပ္လိုပဲ သင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပန္ထားတဲ့ စာအုပ္ေတြရွိေပမဲ့ မသံုးၾကပါဘူး၊ အဲအဂၤလိပ္လို သင္တယ္ဆိုေပမဲ့ ျမန္မာလိုရွင္းတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒါေပမဲ့ ေမးခြန္းက အဂၤလိပ္လိုေမးတယ္၊ ေနာက္ဆံုးႏွစ္အထိပဲ။ ေနာက္ သင္ခန္းစာေတြကို မွတ္စုေပးတာနဲတယ္။
အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ထင္ ကၽြန္ေတာ္ အေရးၾကီးတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့မိတယ္ထင္ပါတယ္
ေမဂ်ာဘာသာအားလံုးကို အဂၤလိပ္လို ေျဖမယ္လို ့ပါပဲ။
ဒီေခတ္ကေလးေတြက ရီမွာေပါ့။ သူတို ့က အားလံုး အဂၤလိပ္လို ေျဖေနရတာကိုး (မျဖစ္မေန)
ကၽြန္ေတာ္တို ့က တစ္။ျမန္မာလို ေျဖနိုင္တယ္။ ႏွစ္ ျမန္မာ အဂၤလိပ္ေရာေျဖႏိုင္တယ္။ သံုး အဂၤလိပ္လိုခ်ည္း ေျဖခ်င္ရင္လဲ ေျဖႏိုင္တယ္။
အဲဒီေျဖနည္း ၃မ်ဳိးထဲမွာ ဘယ္ေျဖနည္းကို အမွတ္အမ်ားဆံုးေပးလဲလို ့ ေမးခ်င္တဲ့လူရွိလိမ့္မယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို ့ဆရာမ်ားက ေျဖတဲ့ အေၾကာင္းအရာကိုပဲ ဦးစားေပးပါသဗ်ာ၊ ဘယ္လိုေျဖေျဖ ေျဖႏိုင္ရင္ အမွတ္တူတူပါပဲ။
အဂၤလိပ္လိုေျဖမယ္လို ့က်ဴိးစားျခင္း ေျဖျခင္းကို အားေပးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမွတ္ကေတာ့ အတူတူပါပဲ၊ မင္းေျဖတာ အလြတ္က်က္ေရးထားတာျဖစ္ေပမဲ့ အားေပးပါတယ္လို ့ကို ေျပာတာပါပဲ။ ျမန္မာလို ေျဖသူမ်ားက စာေတြကို ကြန္ ့ေရးႏိုင္ေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ့္မွာ အဲဒီေလာက္ မေရးႏိုင္ေသးဘူးေလ။
တိုတိုေျပာရရင္ တတိယႏွစ္၊ စတုတၱႏွစ္၊ ပဥၥမႏွစ္၊ သံုးႏွစ္တိတိ အဂၤလိပ္လိုခ်ည္း မိုက္မိုက္ကန္းကန္း ေျဖၿပီးတဲ့ အခါမွာ ကိုယ္က ေရးရဲလာသလို ဆရာေတြကလဲ အသိအမွတ္ၿပဳလာပါၿပီ။ တကယ္နားလည္လို ့ေရးတာလို ့သူတို ့ လက္ခံသြားူတဲ့အခ်ိန္မွာ အမွတ္က bias ပါတယ္ပဲ ေျပာေျပာ ကိုယ့္အမွတ္က သာလာပါၿပီ။ ေနာက္ဆံုး ေျခာက္ႏွစ္ေျမာက္က်ေတာ့ သစ္ေတာဘာသာရပ္မ်ား အားလံုးဟာ ၀ိဇၨာဘာသာရပ္ေတြၾကီးပါပဲ၊ Management; Policy & Law; Economics; Silvicluture; အဂၤလိပ္လိုေျဖခ်င္တဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြ အဲဒိေနာက္ဆံုးႏွစ္က်မွ လိုက္ေျဖဘို ့တြန္ ့သြားက်ၿပီ။ အဂၤလိပ္စာအုပ္မ်ားနဲ ့သင္ထားတာကို ဒီဘာသာနဲ ့ပဲ မွတ္စုထုတ္၊ ဒီဘာသာနဲ ့ေျဖ အေတာ္လြယ္ကူသြားပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တကယ္ေတာ့ အဲဒီေလးႏွစ္စလံုးက ေက်ာင္းမွာပဲအိပ္ ေက်ာင္းမွာပဲစား၊ ဆိုင္းခန္းထဲကေနပဲ ေက်ာင္းတက္ေနရတဲ့ ပံုစံကကို ကၽြန္ေတာ္ အတန္းထဲမွာ တတိယနဲ ့ေအာင္ခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာ အက်ဳိးေပါ့ဗ်ာ။
ဒီမွာကၽြန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တာက ေသေ၇းရွင္ေရး (ေက်ာင္းသား စာေမးပြဲ အမွတ္ေကာင္းဘို ့နဲ ့ေအာင္ဘို ့ထက္ အေရးၾကီးတာပါရွိမလဲဗ်ာ) မွာ အဂၤလိပ္စာကို အသံုးခ်ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေရာက္ေအာင္ က်ဳိးစားဘို ့ပါပဲ၊
နံပါတ္(၆) ေရာက္လာပါၿပီ၊ ကၽြန္ေတာ္ ေက်ာင္းဆင္းတာ ၁၉၇၇ခုႏွစ္မွာ ဆင္းပါတယ္၊ အတန္းကေတာ့ ၁၉၇၆အတန္းေပါ့၊ ၁၉၇၀ကေန ကၽြန္ေတာ္တုိ့ ဆင္းတဲ့အထိကာလမ်ားရဲ ့သမိုင္းမွတ္တိုင္မ်ားက၊ ေမာ္လၿမိဳင္ ျပသနာ (ပထမနွစ္) စတုတၱႏွစ္ သမိုင္းခ်ည္စက္ အလုပ္သမား၊ ေနာက္ ဦးသန္ ့၊ ေနာက္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း။
ေက်ာင္းဆင္းဆင္းျခင္း အလုပ္မရေတာ့ ေက်ာင္းမွာပဲ ညေစာင့္လုပ္တယ္ ပတၱလ်ားဆရာလုပ္တယ္။ ဆိုင္းတီးတယ္၊ အဂၤလိပ္စာဖတ္ကေတာ့ မပ်က္ပါဘူး၊ ကၽြန္ေတာ့္ဘ၀ရဲ ့ အဆိုးဆံုးအခ်ိန္ေတြ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ခဲ့ ျဖစ္ခဲ့၊ ဘယ္ေလာက္ ေခ်ာင္က်တဲ့ေတာ ေရာက္ေရာက္ ကၽြန္ေတာ္ စာဖတ္တာကေတာ့ မျပတ္ပါ။
ေနာက္ ၁၉၇၇ ႏို၀င္ဘာလမွာ စိုက္ခင္းလက္ေထာက္ဘ၀နဲ ့ အလုပ္၀င္ရတယ္၊ ေမွာ္ဘီခရိုင္ ၀ါးနက္ေခ်ာင္းရြာေလးမွာ ပထမႏွစ္ ကို ဧက၅၀၀၊ ဒုတိယႏွစ္ကို ဧက ၂၅၀ ေတာဖ်က္ပလိုက္က်တာေလ။
စိုက္ခင္းလက္ေထာက္ဘ၀နဲ ့အလုပ္၀င္တဲ့ဆိုေပမဲ့ ဆိုင္းကေတာ့ တီးေနေသးတာပဲ၊ အဂၤလိပ္စာနဲ ့ပတ္သက္လို ့ကေတာ့ ရြာကို စည္းရံုးေရးအေနနဲ ့ညပိုင္းေတြ စာသင္ေပးတာကေန တျဖည္းျဖည္း အဂၤလိပ္ က်ဴရွင္ဆရာ ျဖစ္သြားတာပါပဲ၊
ခေလးေတြကို စာသင္ရမွာဆိုေတာ့ ဂရမ္မာအပိုင္းေတြ ျပန္ၾကည့္ျဖစ္တယ္၊ သူတို ့ကို ဖတ္စာေတြ ေတာ့ နားလည္ေအာင္ ၇ွင္းျပႏိုင္တယ္၊ ဒါေပမဲ့ သူတို ့ကို ကိုယ့္လို ျဖစ္လာေအာင္ေတာ့ မလုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ဘူး၊ အမွန္ပဲ၊ စိတ္ထဲမွာ အေၾကာင္းရင္း ဒါက စာသင္ခန္းက လုပ္မွ ဒါမွမဟုတ္လဲ ပံုမွန္ သင္တန္းဆရာကပဲ လုပ္ေပးႏိုင္မယ္လို ့အခု ေကာက္ခ်က္ခ်မိေတာ့တယ္။
အင္း စာသင္မိတဲ့ အက်ုိးေက်းဇူးကေတာ့ tense ေတြ အေၾကာင္း ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္သြားတာပါပဲ။
tense မွာ အခ်ိန္ time ရယ္ လုပ္ရွားမႈ action ရယ္ ၃ခုဆီ ရွိတယ္ဆိုတာရယ္၊ အဲဒီ အတြဲ ကိုးခုမွာ အသံုးျပဳရမဲ့ အေနအထား ကိုးမ်ဳိးရွိတယ္ဆိုတာရယ္၊ အဲဒါကို ပိုင္သြားရင္ စာေရးတာ မမွားေတာ့ဘူးရယ္ပဲ။
ေနာက္ Voice, Active voice နဲ ့ Passive voice. Object and subjectကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ၿပီး format ေတြ မမွားဘို ့လိုပါတယ္။ က်ေနာ္ ဆယ္တန္းကထဲက ဘီအီးဒီ သင္တန္းသားေက်ာင္းဆရာတေယာက္ရဲ ့ေလ့က်င့္မႈနဲ ့အဲဒါကို ေတာ္ေတာ္ေလး ပိုင္သြားခဲ့တယ္ဆိုရမွာပဲ။
၀ါက်တခုကို active voice နဲ့ ေပးလိုက္တယ္၊ ေနာက္ အဲဒါကို tense ဆယ့္ႏွစ္မ်ဳိးနဲ ့ျပန္ေရးရတယ္၊ active voice မွာ ၁၂မ်ဳိူးရွိတယ္၊ ေနာက္ အဲဒီ၀ါက်ကို passive voice ေျပာင္းရတယ္၊ tense ကိုးမ်ဳိးနဲ ့ျပန္ေရးရတယ္။
တခါ စာျပန္သင္ရင္းသိလိုက္တာ
time ၃ခု၊ အတိတ္ရယ္ ပစၥပၸန္ရယ္ အနာဂတ္ရယ္၊ ဒါကမွတ္ရတာလြယ္ပါတယ္
ေနာက္ အက္ရွင္ေပါ့ Simple, continuous and perfect.
ဒီသံုးခုတြဲလိုက္ရင္ Simple past; Simple present, simple future, Past continuous, Present Continuous, Future Continuous; Past perfect, Present perfect, Future perfect ထြက္လာတယ္ ဒီေလာက္ရယ္ ေနာင္ agreement of the verb with the subject ထဲက က်ေနာ့္အေမ သင္ေပးတဲ့ ဂါထာေလး ``အိုင္ ၀ီယူေသး အက္စ္မေပး´´ဆိုတာရယ္ကို မေ့မေလ်ာ့ေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေတာ္ရံုတန္ရံု အေရး မမွားေတာ့ဘူး။
ဒါကိုလဲ သူမ်ားကို ျပန္သင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ပို သေဘာေပါက္ သြားပါေလရဲ ့။
၁၉၈၀မွာပဲ က်ေန္ာ့ဘ၀ရဲ ့အခ်ဳိးအေကြ ့တခုျဖစ္သလို၊ က်ေနာ္အဂၤလိပ္စာတိုးတက္ဘို ့အေၾကာင္းတခုဖန္လာပါရဲ ့၊ သစ္ေတာဌာန စိုက္ခင္းလက္ေထာက္ဘ၀ကေန ပ်ားေဂဟာကို ေျပာင္းေရြ ့တြဲဘက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရတာပါပဲ။
အစကေန ျပန္ေျပာမွ နားလည္ၾကမွာပါ၊ ပ်ားေဂဟာဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ စေျပာ၇မလိုပဲ။
ပ်ားေဂဟာဆိုတာ ကုန္းျမင့္သာ စားပြဲရံုလို အခုသိၾကတဲ့ ခုႏွစ္မိုင္ခြဲက စားပြဲရံုေရွ ့ကအေဆာက္အဦးပါပဲ။
ကၽြန္ေတာ္ စိုက္ခင္းလက္ေထာက္ လုပ္သက္ ၃ႏွစ္ေျမာက္အစ၊ အိမ္ေထာက္က်ခါစမွာ စပါတယ္။ ကုလသမဂၢနဲ ့အေမရိကန္ မူးယစ္တိုက္ဖ်က္ေရးကေပးတဲ့ ပ်ားေမြးျမဴေရး အက္ဖ္ေအအို စီမံကိန္းကို အဲဒီတံုးက မ်က္မွန္ၾကီးလို ့လူသိမ်ားတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဴပ္တင္ဦးက ျဖတ္ယူလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ ပ်ားတစ္၊ ပ်ားႏွစ္၊ ပ်ားသံုးဆိုၿပီး သင္တန္းေတြ ဖြင့္ခ်လိုက္တယ္။
ပ်ားတစ္မွာ ၁၀ဦး၊ တပ္မေတာ္ အရာရွိမ်ား၊ ရဲအရာရွိမ်ား၊ သစ္ေတာအရာရွိမ်ား၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရး
ပ်ား ႏွစ္မွာ ၃၀
ပ်ား (၃) မွာ ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ ၁၂၀
ေနာက္ပိုင္းမွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးေကဒါသင္တန္းဆိုၿပီး စိုက္ပ်ဳိးေရးနဲ ့ေမြးျမဴေရးသင္တန္းျဖစ္သြားတယ္
ပ်ား တစ္ နဲ ့ ႏွစ္ဟာ ပ်ားေမြးျမဴေရး တစ္ခုထဲသင္ရတယ္၊ သံုးလဲ ပ်ားကို ၃လ သင္ၿပီးမွ အပိုတစ္လ ေမြးျမဴေရးဆိုၿပီး သင္လိုက္ရေသးတယ္။
ကၽြန္ေတာ္က အမွန္ေတာ့ ပ်ား ႏွစ္မွာ တက္ဘို ့ပါပဲ၊ ေမွာ္ဘီခရိုင္ ၀ါးနက္ေခ်ာင္းမွာ စိုက္ခင္းလုပ္ၿပီး ေတာေတြ ဖ်က္ေနတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို ့ကို ပ်ား ႏွစ္ဖြင့္ခါနီးမွာ အလန္ ့ထညက္ သင္တန္းတက္ဘို ့ဆိုၿပီးေခၚတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ရယ္ အတူတူလုပ္ေနတဲ့ ၀င္းလႈိင္ရယ္ ေနာက္ ခင္ေမာင္ဦး ေက်ာ္ေဇာသြင္ စာရင္းေပါက္သြားတယ္၊
ႏိုင္ငံျခားပညာသင္လႊတ္တဲ့ ကိုယ္ေရးရာဇ၀င္ေတြနဲ ့ကို နပမ္းလံုး ပံုစံေတြျဖည့္ ရိုက္၊ ဓါတ္ပံုေတြရိုက္ကပ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး အလုပ္ရႈတ္ၿပီးမွ ပ်ားေဂဟာမွ ကၽြန္ေတာ္တို ့ကို ေခၚေျပာတယ္ဗ်ာ။
လူမ်ားေနလို ့သစ္ေတာအဖြဲ ့ကို ေလွ်ာ့လိုက္ပါတယ္တဲ့။
ပ်ားေမြးျမဴေရးျဖစ္လို ့ပထမဦးစားေပးက သတၱေဗဒဆိုပဲ၊ ေနာက္မွ ရုကၡေဗဒ၊ ေနာက္ တိရိစၧာန္ေမြးျမဴေရးဘြဲ ့၊ ေနာက္ စိုက္ပ်ဳိးေရဘြဲ ့၊ သစ္ေတာက ေနာက္ဆံုးဦးစားေပးပါပဲတဲ့။
အို ျမတ္စြာဘုရား တကၠသိုလ္၀င္ခြင့္မွာ ဒီငါးခုမွာ ငါတို ့အျမင့္ဆံုး ဘယ္လိုျဖစ္ပါလိမ့္ဆိုၿပီး ၀မ္းသာအားရပဲ ေတာျပန္သြားတာေပါ့၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ပ်ားေဂဟာေရာက္ရင္
ဌာနကေန ေျပာင္း၇မယ္ဆိုတဲ့ အသံထြက္ေနၿပီေလ။
မရပါဘူး ၀ဋ္ေကၽြးကပါေတာ့ ေနာက္ အပတ္စဥ္ သံုးၾကေတာ့ ျပန္ပါေတာ့တာပါပဲ၊ အရင္ပံုစံျဖည့္ထားတဲ့ ေကာင္ေတြ ေခၚဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို ့ေလးေယာက္ရယ္ ဦးေကာလူအဒီးဆိုတဲ့ သစ္ေတာဌာနရဲ ့အဲဒိအခ်ိန္က ဒုညႊန္ၾကားေရးမႈး ၈၀၀ စေကး သစ္ေတာခ၇ိုင္၀န္ၾကီးတစ္ေယာက္ပါ ပါလာပါၿပီ။
ပ်ားတစ္သင္တန္းတံုးက Dr. C.B Zarmarlicky ဆိုတဲ့ ပ်ားပါရဂူတစ္ေယာက္ထဲကသင္တယ္။ ေနာက္ ပ်ားႏွစ္ကို ပ်ားတစ္မွာ ပါတယ္ ဦးခ်စ္လႈိင္ (သစ္ေတာ)၊ ဦး၀င္းၾကည္ (သစ္ေတာ) နဲ ့ ဦးဘက္တန္ (စိုက္ပ်ဳိးေရး)တို ့က ဇမားၾကီးကို ကူသင္တယ္။
ပ်ား (၃)ၾကေတာ့ ဇမားၾကီး လက္ခ်ာေတြ နည္းသြားၿပီ။ ဟိုဆရာ ၃ဦးအျပင္ ပ်ားႏွစ္ထဲက လူရည္ခၽြန္ေတြ ၀င္သင္ၾကေလရဲ ့။
အဲသင္တဲ့ ဘာသာကေတာ့ အဆင့္ျမင့္တယ္၊ အားလံုး အဂၤလိပ္လိုပဲ။ ေနာက္ ႏိုင္ငံျခား ခဏခဏလႊတ္ၾကတာမို ့လို ့ အဂၤလိပ္စာ ေကာင္းေအာင္ဆိုၿပီး နာမည္ၾကီး BBS U Hla Bu က အဂၤလိပ္စာ စကားေျပာသင္တန္းလာေပးပါတယ္။
တပ္မေတာ္သင္တန္းေတြ ပံုစံေမာင္းတာကို၊ fatigue လုပ္ရတာေတြလဲပါတယ္၊ ပ်ား(၃)မွာ တပ္၊ ရဲ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရး သစ္ေတာအျပင္ တိုင္းနဲ့ ျပည္နယ္၁၄ခုက သင္တန္းသားေတြပါပါလာၿပီ။ မိန္းကေလးေတြပါလာၾကလို ့ဇာတ္ေတြလဲ ရႈပ္ေနၾကၿပီ။
ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အေမ့အိမ္မွာ ျပန္ေန၊ သင္တန္းတက္လိုက္၊ တကၠသိုလ္သြား ဆိုင္းတီးလိုက္၊ ေျမနီကုန္းဆိုင္ေတြမွာ အရက္ေသာက္လိုက္နဲ ့၊ ပ်ားအတူတူတက္တဲ့ ပုလဲနဲ ့ငါးက တင္ေမာင္ေဌးက ေျမနီကုန္း အျဖဴဆိုင္က မခင္ျမင့္နဲ ့ရင္းႏွီးတယ္ေလ၊ အဲဒိဆိုင္က ကၽြန္ေတာ္တို ့အႏုပညာအသင္းကလဲ ထိုင္ေနၾကဆိုေတာ့။ ေနာက္ပိုင္းေတြ ဘယ္ေလာက္ေသာက္သလဲဆိုရင္၊ မခင္ျမင့္က ေမာင္ေမာင္သန္း၊ ဥာဏ္ထြန္း (တကၠသုိလ္ထဲက နာမည္ေက်ာ္ ဓါတ္ပံုသမားတစ္ေယာက္) ငါ မေစာင့္ႏိုင္ေတာ့ဘူး နင္တို ့ယူအံုးမွာလား၊ ေရာ့တစ္စိပ္၊ ၿပီးရင္ ဒီခံုေအာက္ထားခဲ့ ျပန္ၿပီဆိုၿပီး လက္ေရာေျခေရာေျမွာက္ၿပီး ဆိုင္ရွင္က ျပန္ရတဲ့ အထိ ေသာက္ခဲ့တာ။
ဆရာဦးလွဘူးရဲ ့သင္တန္းဟာ က်ေနာ့္အတြက္ ပထမဆံုးနဲ ့ေနာက္ဆံုး အဂၤလိပ္စာ စကားေျပာသင္တန္းပါပဲ။
အရင္က ဆိုရင္ ညဘက္ ျမန္မာ့အသံ အဂၤလိပ္ပိုင္းအစီအစဥ္မွာ 9:15 pm Burma Standard time, Burma Broadcasting Service. This is Hla Bu broadcasting the evening news. ဆိုတဲ့အသံကို ၾကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ၾကားခဲ့ရပါရဲ ့၊ အဲဒီေလာက္ အဂၤလိပ္ေလသံေကာင္းေကာင္းနဲ့ ဖတ္ျပနိုင္တဲ့ လူတေယာက္ဟာ က်ေနာ့္လိုပဲ စကားထစ္တဲ့အေၾကာင္း ဒီသင္တန္းၾကမွပဲ သိပါေတာ့တယ္ခင္ဗ်ာ။
ဆရာဟာ အခန္းထဲကို ၀င္ခ်လာတာ ၿပံဳးၿပံဳးနဲ ့လက္မွာက ေရဒီယိုကက္ဆက္ကိုဆြဲလို ့၊ လူ ၁၂၀ရွိတဲ့စာသင္ခန္းျဖစ္ေနၿပီ၊ ကက္ဆက္ကေန လြင့္ပ်ံလာတဲ့ သီခ်င္းသံကေတာ့ You are the sunshine of my life. BBC ရဲ ့ pedagogical-pop ဆိုတဲ့အစီအစဥ္ပါပဲ။
သင္တန္းသားေတြရဲ ့စိတ္ကို အဲဒီအခ်ိန္ကေနတခါထဲ ဖမ္းစားလိုက္ပါတယ္၊ အင္မတန္စိတ္၀င္စားဘြယ္ေကာင္းတယ္ဆိုေပမဲ့ နားမလည္ေသး လက္မလည္ေသးတဲ့ ပ်ားေမြးျမဴေရးအေၾကာင္းအရပ္မ်ားနဲ ့ညစ္ညဴးေနၾကတဲ့ က်ေနာ္တို ့တေတြ၊ လူတန္းစား အလႊာေတြကိုလည္းၾကည့္ပါအံုး
ပထမဆံုး တပ္မေတာ္သားမ်ား
ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္၊ ေလတပ္၊ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္
ရဲဆိုရင္လဲ
စခန္းရဲ၊ ယဥ္ထိန္းရဲ၊ စသံုးလံုး၊ မူးယစ္ရဲ (အဲဒီတံုးက ေသေသခ်ာခ်ာမရွိေသး)
ဌာနမ်ား
တိကုေမြး၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ သစ္ေတာ၊ တိကုဦးစီး၊
ေနာက္ ေသြးသစ္ေလးေတြကေတာ့ တိုင္းနွင့္ျပည္နယ္ ၁၄ခုက ေကဒါေလးေတြပါပဲ
ဘက္ဂေရာင္းေတြ မတူၾကေပမဲ့၊ ဂီတၾကိဳက္တာကေတာ့ တူပါ့၊ ဗိုလ္မႈးေတြ သစ္ေတာ၀န္ေတြ အဆင့္ကေန၊ ေန ့စား၀န္ထမ္းအထိပါေပမဲ့ ဆရာ့ ဂီတနဲ ့အဂၤလိပ္တြဲဖက္သင္ခန္းစာမွာေတာ့ ေရွ ့က ခံုေတြကို တဗ်န္းဗ်န္း စည္း၀ါးလိုက္ၾကတဲ့ အသံေတြ ေလခၽြန္သံေတြနဲ ့စည္ကားသြားပါရဲ ့။
You're the sunshine of my life
That's why I'll always be around
You're the apple of my eye
Forever you stay in my head
(Stevie Wonder)
ဆရာနဲ ့သင္ခဲ့တဲ့တေလွ်ာက္ က်ေနာ္ သတိထားလိုက္မိတာေတာ့ က်ေနာ့္ခ်ဳိ ့ယြင္းခ်က္တခု၊ နားမေကာင္းပါ၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ေျပာတဲ့ ေလသံကို ေတာ္ေတာ္နဲ ့မဖမ္းနိုင္ဘူး
စာေမးပြဲေတြစစ္တယ္၊ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြ ေျပာထားတဲ့ တိပ္ေခြေတြနဲ ့စစ္ရင္ က်ေနာ္ အမွတ္မေကာင္းဘူး၊ ေမးခြန္းေတြကို ဆရာကိုယ္တိုင္ ဖတ္ျပၿပီးစစ္လို ့ကေတာ့ ေအးေဆးပဲ သူမ်ား ေသာက္ျမင္ကပ္ေလာက္ေအာင္ ေအးေဆးတယ္၊
ခပ္တိုတိုေျပာ၇ရင္ အဲဒီပ်ားသင္တန္းအၿပီးက်ေနာ္ ေမွာ္ဘီပ်ားစခန္းကို တနွစ္တိတိနီးပါးေလာက္ ေရာက္သြားပါတယ္ခင္ဗ်ာ၊ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ အဂၤလိပ္လို ေျပာဘို ့ေရးဘို ့ေနာက္ အလုပ္လုပ္ဘို ့အစပ်ဳိးခဲ့ပါေတာ့တယ္။
က်ေနာ္ တစ္ႏွစ္တိတိ အဲဒီမွာ ေနရင္း ပ်ားေတြသြားတဲ့ ပ်ားစာပင္ (Honey plant )ေတြကို သုေတသနဆန္ဆန္လုပ္ခဲ့တယ္၊ တႏွစ္ၾကေနရေတာ့ ပ်ားေတြ ၀တ္မံႈအတြက္သြားတာလား ၀တ္ရည္အတြက္သြားတာလား ပန္းပြင့္တာ ဘယ္အခ်ိန္ပြင့္တယ္၊ အဲဒီအပင္ရဲ ့ရုကၡေဗဒနာမည္၊ မ်ဳိးရင္းနာမည္ စသည္ကို မွတ္တမ္းတင္ထားတယ္၊ ပ်ားစခန္းမွာ ဇယားေလးဆြဲထားၿပီး ကပ္ထားတယ္၊ တလ၊ တလ ပန္းမ်ဳိးအသစ္ေတြ ့တိုင္းျဖည့္သြားေတာ့ တႏွစ္ျပည့္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ သုေတသနစာတမ္းကေလးတခုရလိုက္တယ္။
တနွစ္ျပည့္တဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ့ကို ပ်ားေဂဟာက ေမးတယ္၊ ဒီအလုပ္မ်ဳိးကို ျမန္မာျပည္တျပည္လံုးအတြက္ လုပ္ေပးႏိုင္မလားတဲ့။
က်ေနာ္က အခက္အခဲကိုေျပာတယ္၊ က်ေနာ္တို ့က အဲဒီအခ်ိန္ ၃၅၀ပုတ္ျပတ္ပဲရတယ္၊ ေန ့တြက္စရိတ္ခံစားခြင့္မရွိဘူး၊ ခရီးစရိတ္ အမွန္တကယ္ ခရီးစရိတ္ပဲ ရတယ္၊ ကြင္းထဲမွာ ဒါမ်ဳိးလုပ္ဖို ့အဆင္မေျပဘူး။
သူတို ့အက္ဖ္ေအအိုကေန အလုပ္ခန္ ့ေပးပါ့မယ္ဆိုၿပီး ေျပာတယ္၊ ဒါနဲ ့ပဲ ေခါင္းညိတ္လိုက္ၿပီး အေျခက်ေနတဲ့ ေမွာ္ဘီပ်ားေမြးျမဴေရးစခန္းကို စြန္ ့ခြာလာခဲ့ရတယ္။
အဲဒီမွာက်ေနာ္
၁) ပ်ားပါရဂူနဲ ့အျမဲလိုလိုေတြ ့ရတယ္၊ စကားေျပာရတယ္၊
၂) လစဥ္ အစီရင္ခံစာ၊ ႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာေတြေရးရတယ္
၃) စာေတြဖတ္ရတယ္ (ဒါကေတာ့ သစ္ေတာေက်ာင္းသားဘ၀ကထဲက မထူးပါ၊ တခုပဲ ဒီမွာေတာ့ ဆရာမရွိေတာ့ပါ၊ ကိုယ္သိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ကိုယ့္ဘာသာဆက္ေလ့လာ၇ေတာ့တာပဲ
ပ်ားစာပင္တပင္အေၾကာင္းေရးတယ္၊ ဥပမာ
5. Mustard and rape (Brassica spp) : : In this year's work detail evaluation has not been able to make due to make due to the lack of commercial plantations in Northern Shan States. Only Kachin State and Southern Shan State have got commercial mustard oil plantations and they supply honey to the Myitkyina apiary from September to December, Sucrose concentration is around 40%.
ဒါက ကခ်င္ကိုမေရာက္ခင္ ေမျမိဳ ့တႏွစ္တာအေတြ ့အၾကံဳကို ယူၿပီးေရးခဲ့တယ္၊ ကခ်င္ေရာက္ေတာ့ ဒီစာပုဒ္ကေလးကို ထပ္ျဖည့္ႏိုင္တာက ကခ်င္မွာတိုင္းတဲ့ သၾကားရာခိုင္ႏံႈးရယ္၊ ဘယ္ေနရာေတြရယ္ ပြင့္ခ်ိန္ရယ္ကို ထဲ့တယ္ စာတေၾကာင္းပဲပိုတယ္။ အဲဒါေပမဲ့ အဲဒီစာတေၾကာင္းအတြက္ ျမစ္ၾကီးနားကေန နမၼတီးကိုသြားရတယ္၊
သူပုန္ေတြၾကားမွာ၊ ေခၚသြားတဲ့ ကခ်င္လူၾကီးေတြကို အသက္အပ္ၿပီးသြားရတာပဲ။ ရွမ္းရြာအသုဘအခမ္းအနားကို အေၾကာင္းျပလိုက္သြားတယ္၊ ဘုန္းၾကီးတရားေဟာတာကိုက ရွမ္းလိုပဲ သီလေပးတာပဲနားလည္ရဲ ့
အျပန္မွာ နမၼတီးဘူတာမွာ သံလမ္းမိုင္းေထာင္ထားလို ့တူးၿပီး လယ္ကြင္းထဲကိုသယ္ ေသနပ္နဲ ့ပစ္ မိုင္းခြဲရတယ္၊ ဘူတာထဲမွာ ေထာက္လွမ္းေရးနဲ ့တပ္နဲ ့တိုင္းရင္းသားေတြနဲ ့ဘ၀ရဲ ့စိတ္အညစ္ညဴးဆံုးတခ်ိန္ပဲ။ အဲဒီေနရာေတြကေန ထြက္လာတဲ့ စာေတြထဲက နိဂံုးေလးဖတ္ၾကည့္။
CONCLUSION
The work is not complete yet. It is just a beginning. More data on the just practicing migratory stations must be compiled. Other states and Divisions must be searched out for their melliferous flora. There are such areas as mangrove forests of the coastal regions which are by the Forest Department's statistics the greatest honey producing areas. They also must be observed. Every apiary supervisor should be interested in honey plant work and also know how to do it. More sophisticated instruments for intensive researchers should be present. Tree and plant classification methods must also be made easier (which is not a very easy task). This paper is a very small step. A great deal of work lies ahead and is waiting for us.
Maung Maung Than
Plantation Assistant
Forest Department
24.6.82
က်ေနာ္ေနာက္တႏွစ္ျဖည့္တယ္၊ အခုထိ က်ေနာ့္စာတမ္းေတြကို သံုးတံုးပဲေျပာတယ္၊ ဆက္မလုပ္ျဖစ္ၾကပါ။
အဲအဂၤလိပ္စာေရးသားျခင္း အေတြ ့အၾကံဳေတာ့ ေကာင္းစြာ၇ရွိခဲ့ပါ၏ခင္ဗ်ား။ တကယ့္သုေတသနဆိုတာကိုလဲ ေကာင္းေကာင္းျမီးစမ္းလိုက္ရပါ၏။
အရင္က ဆိုရင္ ညဘက္ ျမန္မာ့အသံ အဂၤလိပ္ပိုင္းအစီအစဥ္မွာ 9:15 pm Burma Standard time, Burma Broadcasting Service. This is Hla Bu broadcasting the evening news. ဆိုတဲ့အသံကို ၾကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ၾကားခဲ့ရပါရဲ ့၊ အဲဒီေလာက္ အဂၤလိပ္ေလသံေကာင္းေကာင္းနဲ့ ဖတ္ျပနိုင္တဲ့ လူတေယာက္ဟာ က်ေနာ့္လိုပဲ စကားထစ္တဲ့အေၾကာင္း ဒီသင္တန္းၾကမွပဲ သိပါေတာ့တယ္ခင္ဗ်ာ။
ဆရာဟာ အခန္းထဲကို ၀င္ခ်လာတာ ၿပံဳးၿပံဳးနဲ ့လက္မွာက ေရဒီယိုကက္ဆက္ကိုဆြဲလို ့၊ လူ ၁၂၀ရွိတဲ့စာသင္ခန္းျဖစ္ေနၿပီ၊ ကက္ဆက္ကေန လြင့္ပ်ံလာတဲ့ သီခ်င္းသံကေတာ့ You are the sunshine of my life. BBC ရဲ ့ pedagogical-pop ဆိုတဲ့အစီအစဥ္ပါပဲ။
သင္တန္းသားေတြရဲ ့စိတ္ကို အဲဒီအခ်ိန္ကေနတခါထဲ ဖမ္းစားလိုက္ပါတယ္၊ အင္မတန္စိတ္၀င္စားဘြယ္ေကာင္းတယ္ဆိုေပမဲ့ နားမလည္ေသး လက္မလည္ေသးတဲ့ ပ်ားေမြးျမဴေရးအေၾကာင္းအရပ္မ်ားနဲ ့ညစ္ညဴးေနၾကတဲ့ က်ေနာ္တို ့တေတြ၊ လူတန္းစား အလႊာေတြကိုလည္းၾကည့္ပါအံုး
ပထမဆံုး တပ္မေတာ္သားမ်ား
ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္၊ ေလတပ္၊ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္
ရဲဆိုရင္လဲ
စခန္းရဲ၊ ယဥ္ထိန္းရဲ၊ စသံုးလံုး၊ မူးယစ္ရဲ (အဲဒီတံုးက ေသေသခ်ာခ်ာမရွိေသး)
ဌာနမ်ား
တိကုေမြး၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ သစ္ေတာ၊ တိကုဦးစီး၊
ေနာက္ ေသြးသစ္ေလးေတြကေတာ့ တိုင္းနွင့္ျပည္နယ္ ၁၄ခုက ေကဒါေလးေတြပါပဲ
ဘက္ဂေရာင္းေတြ မတူၾကေပမဲ့၊ ဂီတၾကိဳက္တာကေတာ့ တူပါ့၊ ဗိုလ္မႈးေတြ သစ္ေတာ၀န္ေတြ အဆင့္ကေန၊ ေန ့စား၀န္ထမ္းအထိပါေပမဲ့ ဆရာ့ ဂီတနဲ ့အဂၤလိပ္တြဲဖက္သင္ခန္းစာမွာေတာ့ ေရွ ့က ခံုေတြကို တဗ်န္းဗ်န္း စည္း၀ါးလိုက္ၾကတဲ့ အသံေတြ ေလခၽြန္သံေတြနဲ ့စည္ကားသြားပါရဲ ့။
You're the sunshine of my life
That's why I'll always be around
You're the apple of my eye
Forever you stay in my head
(Stevie Wonder)
ဆရာနဲ ့သင္ခဲ့တဲ့တေလွ်ာက္ က်ေနာ္ သတိထားလိုက္မိတာေတာ့ က်ေနာ့္ခ်ဳိ ့ယြင္းခ်က္တခု၊ နားမေကာင္းပါ၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ေျပာတဲ့ ေလသံကို ေတာ္ေတာ္နဲ ့မဖမ္းနိုင္ဘူး
စာေမးပြဲေတြစစ္တယ္၊ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြ ေျပာထားတဲ့ တိပ္ေခြေတြနဲ ့စစ္ရင္ က်ေနာ္ အမွတ္မေကာင္းဘူး၊ ေမးခြန္းေတြကို ဆရာကိုယ္တိုင္ ဖတ္ျပၿပီးစစ္လို ့ကေတာ့ ေအးေဆးပဲ သူမ်ား ေသာက္ျမင္ကပ္ေလာက္ေအာင္ ေအးေဆးတယ္၊
ခပ္တိုတိုေျပာ၇ရင္ အဲဒီပ်ားသင္တန္းအၿပီးက်ေနာ္ ေမွာ္ဘီပ်ားစခန္းကို တနွစ္တိတိနီးပါးေလာက္ ေရာက္သြားပါတယ္ခင္ဗ်ာ၊ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ အဂၤလိပ္လို ေျပာဘို ့ေရးဘို ့ေနာက္ အလုပ္လုပ္ဘို ့အစပ်ဳိးခဲ့ပါေတာ့တယ္။
က်ေနာ္ တစ္ႏွစ္တိတိ အဲဒီမွာ ေနရင္း ပ်ားေတြသြားတဲ့ ပ်ားစာပင္ (Honey plant )ေတြကို သုေတသနဆန္ဆန္လုပ္ခဲ့တယ္၊ တႏွစ္ၾကေနရေတာ့ ပ်ားေတြ ၀တ္မံႈအတြက္သြားတာလား ၀တ္ရည္အတြက္သြားတာလား ပန္းပြင့္တာ ဘယ္အခ်ိန္ပြင့္တယ္၊ အဲဒီအပင္ရဲ ့ရုကၡေဗဒနာမည္၊ မ်ဳိးရင္းနာမည္ စသည္ကို မွတ္တမ္းတင္ထားတယ္၊ ပ်ားစခန္းမွာ ဇယားေလးဆြဲထားၿပီး ကပ္ထားတယ္၊ တလ၊ တလ ပန္းမ်ဳိးအသစ္ေတြ ့တိုင္းျဖည့္သြားေတာ့ တႏွစ္ျပည့္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ သုေတသနစာတမ္းကေလးတခုရလိုက္တယ္။
တနွစ္ျပည့္တဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ့ကို ပ်ားေဂဟာက ေမးတယ္၊ ဒီအလုပ္မ်ဳိးကို ျမန္မာျပည္တျပည္လံုးအတြက္ လုပ္ေပးႏိုင္မလားတဲ့။
က်ေနာ္က အခက္အခဲကိုေျပာတယ္၊ က်ေနာ္တို ့က အဲဒီအခ်ိန္ ၃၅၀ပုတ္ျပတ္ပဲရတယ္၊ ေန ့တြက္စရိတ္ခံစားခြင့္မရွိဘူး၊ ခရီးစရိတ္ အမွန္တကယ္ ခရီးစရိတ္ပဲ ရတယ္၊ ကြင္းထဲမွာ ဒါမ်ဳိးလုပ္ဖို ့အဆင္မေျပဘူး။
သူတို ့အက္ဖ္ေအအိုကေန အလုပ္ခန္ ့ေပးပါ့မယ္ဆိုၿပီး ေျပာတယ္၊ ဒါနဲ ့ပဲ ေခါင္းညိတ္လိုက္ၿပီး အေျခက်ေနတဲ့ ေမွာ္ဘီပ်ားေမြးျမဴေရးစခန္းကို စြန္ ့ခြာလာခဲ့ရတယ္။
အဲဒီမွာက်ေနာ္
၁) ပ်ားပါရဂူနဲ ့အျမဲလိုလိုေတြ ့ရတယ္၊ စကားေျပာရတယ္၊
၂) လစဥ္ အစီရင္ခံစာ၊ ႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာေတြေရးရတယ္
၃) စာေတြဖတ္ရတယ္ (ဒါကေတာ့ သစ္ေတာေက်ာင္းသားဘ၀ကထဲက မထူးပါ၊ တခုပဲ ဒီမွာေတာ့ ဆရာမရွိေတာ့ပါ၊ ကိုယ္သိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ကိုယ့္ဘာသာဆက္ေလ့လာ၇ေတာ့တာပဲ
ပ်ားစာပင္တပင္အေၾကာင္းေရးတယ္၊ ဥပမာ
5. Mustard and rape (Brassica spp) : : In this year's work detail evaluation has not been able to make due to make due to the lack of commercial plantations in Northern Shan States. Only Kachin State and Southern Shan State have got commercial mustard oil plantations and they supply honey to the Myitkyina apiary from September to December, Sucrose concentration is around 40%.
ဒါက ကခ်င္ကိုမေရာက္ခင္ ေမျမိဳ ့တႏွစ္တာအေတြ ့အၾကံဳကို ယူၿပီးေရးခဲ့တယ္၊ ကခ်င္ေရာက္ေတာ့ ဒီစာပုဒ္ကေလးကို ထပ္ျဖည့္ႏိုင္တာက ကခ်င္မွာတိုင္းတဲ့ သၾကားရာခိုင္ႏံႈးရယ္၊ ဘယ္ေနရာေတြရယ္ ပြင့္ခ်ိန္ရယ္ကို ထဲ့တယ္ စာတေၾကာင္းပဲပိုတယ္။ အဲဒါေပမဲ့ အဲဒီစာတေၾကာင္းအတြက္ ျမစ္ၾကီးနားကေန နမၼတီးကိုသြားရတယ္၊
သူပုန္ေတြၾကားမွာ၊ ေခၚသြားတဲ့ ကခ်င္လူၾကီးေတြကို အသက္အပ္ၿပီးသြားရတာပဲ။ ရွမ္းရြာအသုဘအခမ္းအနားကို အေၾကာင္းျပလိုက္သြားတယ္၊ ဘုန္းၾကီးတရားေဟာတာကိုက ရွမ္းလိုပဲ သီလေပးတာပဲနားလည္ရဲ ့
အျပန္မွာ နမၼတီးဘူတာမွာ သံလမ္းမိုင္းေထာင္ထားလို ့တူးၿပီး လယ္ကြင္းထဲကိုသယ္ ေသနပ္နဲ ့ပစ္ မိုင္းခြဲရတယ္၊ ဘူတာထဲမွာ ေထာက္လွမ္းေရးနဲ ့တပ္နဲ ့တိုင္းရင္းသားေတြနဲ ့ဘ၀ရဲ ့စိတ္အညစ္ညဴးဆံုးတခ်ိန္ပဲ။ အဲဒီေနရာေတြကေန ထြက္လာတဲ့ စာေတြထဲက နိဂံုးေလးဖတ္ၾကည့္။
CONCLUSION
The work is not complete yet. It is just a beginning. More data on the just practicing migratory stations must be compiled. Other states and Divisions must be searched out for their melliferous flora. There are such areas as mangrove forests of the coastal regions which are by the Forest Department's statistics the greatest honey producing areas. They also must be observed. Every apiary supervisor should be interested in honey plant work and also know how to do it. More sophisticated instruments for intensive researchers should be present. Tree and plant classification methods must also be made easier (which is not a very easy task). This paper is a very small step. A great deal of work lies ahead and is waiting for us.
Maung Maung Than
Plantation Assistant
Forest Department
24.6.82
က်ေနာ္ေနာက္တႏွစ္ျဖည့္တယ္၊ အခုထိ က်ေနာ့္စာတမ္းေတြကို သံုးတံုးပဲေျပာတယ္၊ ဆက္မလုပ္ျဖစ္ၾကပါ။
အဲအဂၤလိပ္စာေရးသားျခင္း အေတြ ့အၾကံဳေတာ့ ေကာင္းစြာ၇ရွိခဲ့ပါ၏ခင္ဗ်ား။ တကယ့္သုေတသနဆိုတာကိုလဲ ေကာင္းေကာင္းျမီးစမ္းလိုက္ရပါ၏။
No comments:
Post a Comment